Amérika xitayni bu yilmu “Diniy erkinlikke buzghunchiliq qilishta alahide endishe qilinidighan dölet” tizimlikige kirgüzgen

Amérika tashqiy ishlar ministiri antoni blinkén 4-yanwar küni amérikaning 2024-yilliq “Diniy erkinlikke buzghunchiliq qilishta alahide endishe qilinidighan döletler tizimliki” ni élan qilghan.

Blinkénning bayanatidin melum bolushiche, xitay bu yilmu amérikaning diniy erkinlikke buzghunchiliq qilishta alahide endishe qilidighan döletler tizimlikige kirgüzülgen. Bu amérika dölet mejlisining 1998-yili “Yer shari diniy erkinlik qanuni” maqullap, amérika tashqiy ishlar ministirliqi “Diniy erkinlikke buzghunchiliq qilishta alahide endishe qilinidighan döletler tizimliki” élan qilip kéliwatqan 25 yildin béri, xitayning ‍izchil türde yene bir qétim bu tizimliktin orun élishidur.

Amérika tashqiy ishlar ministirliqi özining yilliq kishilik hoquq we diniy erkilik doklatlirida, xitayning Uyghurlargha qarita irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayet sadir qilishni dawamlashturup kéliwatqanliqi؛ béyjing hökümiti Uyghurlarning diniy erkinlikige buzghunchiliq qilip, ularning diniy ibaditi, , illiy en'enilirini cheklep kéliwatqanliqini eskertip kelgen. Amérika tashqiy ishlar ministiri blinkénning 4-yanwar élan qilghan yazma bayanatida körsitishiche, amérika xitaydin sirt bu yil yene bérma, kuba, shimaliy koréye, éritiriye, iran, nikaragu'a, rusiye, pakistan, se'udi erebistan, tajikistan we türkmenistanlarnimu “Diniy erkinlikke buzghunchiliq qilishta alahide endishe qilinidighan döletler tizimliki” ge kirgüzgen. Blinkénning yazma bayanatida mundaq déyilgen: “Hökümetlerning az sanliq millet ezalirigha we ularning diniy ibadetxanilirigha hujum qilish, özini tinch ipadiligüchilerge ‍obche zorawanliq qilish, uzun muddetlik qamaqqa höküm qilish, chégra halqighan basturush, diniy jama'etlerni zoranwanliqqa chaqirish, shundaqla dunyaning nurghun jaylirida yüz bériwatqan bashqa zorawanliqlargha xatime bérilishi kérek.”

Halbuki, amérika diniy erkinlik komitéti 5-yanwar élen qilghan doklatida, amérikani öz ichige alghan “Sana'etleshken 7 dölet guruhi” xitayning tibet we Uyghur rayonidiki depsendichilikini eyibligen bolsimu, lékin bu ‍öz'ara maslashqan konkirét bir siyasetke aylinalmidi, dep qariliwatqanliqi ilgiri sürülgen.