Xelq'aradiki kishilik hoquq organliri xitaydiki yuqum qamaligha qarshi namayishlarda qolgha élin'ghanlarni sürüshtürgen

Dunyaning herqaysi jayliridiki 50 ke yéqin kishilik hoquq orgini ortaq bayanatname élan qilip, xitay hökümitini puqralarning yighilish, namayish qilish hoquqlirigha, pikir qilish erkinlikige hörmet qilishqa chaqirghan.

Bu teshkilatlar bayanatida ötken hepte ichide ürümchide yüz bergen ejellik ot apitide hayatidin ayrilghanlargha matem bildürüsh we yuqumni nölge chüshürüsh tedbirlirige naraziliq bildürüsh yüzisidin deslepte ürümchide qozghalghan we kéyin xitayning bashqa ölkilirige kéngeygen tinchliq namayishlirining basturuluwatqanliqini bildürgen. Bayanatta munular déyilgen:

“Bir qisim yerlik hökümetler namayishni peseytish üchün karantin tedbirlirini boshatqanliqini élan qilghan bolsimu, lékin shuning bilen bir waqitta biz xitay da'irilirining memliket miqyasidiki namayishchilargha zerbe bériwatqanliqini, qolgha éliwatqanliqini we bezilirini mejburiy ghayib qiliwatqanliqini bayqiduq. Da'irilerning namayishchilarning qanuniy jehettin özini qoghdishighimu yol qoymaywatqanliqi diqqitimizni tartti. Bezi adwokatlar yerlik da'iriler teripidin bu délolarni bir terep qilmasliq toghrisida agahlandurulghan”.

Bu teshkilatlar bayanatida xitayni öz asasiy qanunidiki maddilargha hörmet qilishqa, birleshken döletler teshkilatining “Qiyin-qistaq we bashqa rehimsiz mu'amililerge qarshi turush ehdinamisi” gha qol qoyghan dölet bolush süpiti bilen uningdiki mejburiyitini ada qilishqa chaqirghan. Shundaqla yene, shexsiy mexpiyetlik, pikir erkinliki, axbarat, yighilish we tinch namayish qilish dégenlerning insanlarning eng tüpki hoquqliri ikenlikini bildürgen.

Bayanatta yene, xitay hökümitidin bu namayishlarda qolgha élin'ghanlarning sani we kimlikini ashkarilash, ularning jinayitining némilikini éniq bildürüsh, ularning aqiwiti heqqide a'ile ezalirigha uchur bérish, axbarat xadimlirini, uchur bergüchilerni xalighanche qolgha élishni toxtitish telep qilin'ghan.

Amérikadiki “Xitaydiki kishilik hoquqni qoghdash” (CHRD) namliq teshkilat teyyarlighan yuqiridiki bu bayanatqa xelq'ara kechürüm teshkilati, erkinlik sariyi, kishilik hoquqni közitish teshkilati, dunya Uyghur qurultiyi qatarliq 50 ke yéqin teshkilat awaz qoshqan.