Xitay da'iriliri kucharni qayta qurushta xen we tang sulalilirining “Chang'en endizisi” ni ülge qilidighanliqini bildürgen

Xitayning Uyghur élige qaratqan “Shinjangni medeniyet arqiliq ozuqlandurush” herikiti, Uyghurlarning ming yillardin béri shekillendürgen özining xas tarixiy sheherlirining qiyapitini özgertip, “Xitaychilashturush” nimu öz ichige almaqta. Xitay taratqulirining xewerliridin melum bolushiche, nöwette xitay da'iriliri Uyghurlarning eng qedimiy sheherliridin kucharni qayta yéngilashta xitayning xen we tang sulalilirining “Chang'en endizisi” ni ülge élishni pilanlimaqta iken. “Xitay xewerliri” agéntliqining 14-awghust bergen xewiridin qarighanda, kuchar sheherlik partkom, “Béyjing chingchéng rüyshyen reqemlik téxnologiye tetqiqat orni” ning mutexessislirini kuchargha teklip qilip, “Kusen qedimiy sheher rayonini qoghdash we échish xizmitini muzakire qilghan.”

Xewerde, “Kusen qedimiy shehirini qayta qurup chiqish” tiki meqsetning “Kuchardin ibaret bu dangliq tarix we medeniyet shehirining ‛altun soda kartisi‚ni téximu yaxshi parlitish” ikenliki tekitlen'gen. “Xitay xewerliri” agéntliqining ashkarilishiche, kuchar sheherlik partkom sékrétari wang lujün, “Béyjing chingchéng rüyshyen reqemlik téxnologiye tetqiqat orni” ning tetqiqatchiliri bilen bolghan söhbette, “Kuchar enshi tutuq mehkimisining jaylashqan turalghusi. Xen we tang sulalisi dewridiki gherbiy rayonlarning muhim siyasiy, iqtisadiy we medeniyet merkizi bolush süpiti bilen, döletning igilik hoquqining simwoli we namayendisi” dégen.

Uning éytishiche, “Buningdin 2000 yil burunqi arxé'ologiyelik izlar bilen buningdin yüz yillar awwal sélin'ghan olturaq jaylarning bir-birige gireliship kétishi we xen dewridiki ‛chang'en uslubi‚ shinjangning ichkiridiki her millet xelqi bilen bolghan alaqisi hem birliship ketkenlikining tarixiy ré'alliqini namayan qilidu. Bu jungxu'a milliti ortaq éngini kücheytish, jungxu'a millitining köp menbelik bir gewde endizisini tetqiqat qilishta muhim ehmiyetke ige” iken. “Béyjing chingchéng rüyshyen reqemlik téxnologiye tetqiqat orni” ning mes'uli xé yén, kusen shehirini qayta shekillendürüshte xen we tang sulalirining qedimki shehiri, ming-ching sulalirining kona shehiri we saq-saq kochisi wekillik qilidighan en'eniwi mehellilerni merkez qilishni otturigha qoyghan. Halbuki, chet'el tetqiqatchilirining qeyt qilishiche, xitayning “Shinjangni medeniyet arqiliq ozuqlandurush” herikiti Uyghur sheherlirining en'eniwi tarixiy qiyapitini pütünley xitay qurulush endizisige özgertmekte iken.