Хитайниң 10 тириллийон долларлиқ йошурун қәрзи хитайда еғир киризис пәйда қилиши мумкин икән

Хитайниң йәрлик һөкүмәтлири һазир қәрзгә боғулған болуп, һөкүмәтниң 10 тириллийон долларлиқ йошурун қәрзи худди америка пирезиденти җов байден ейтқандәк, хитайни иқтисадий җәһәттә вәйран қилидиған “қәрәллик бомба” икән.

 “ички базарни билгүчи” (Markets Insider) тори 27-авғуст күни бу һәқтә елан қилған мақалидә көрситилишичә, хитай бу йил пул қислиқи, яшларниң ишсизлиқи, өй-мүлүк базириниң касатлишиши қатарлиқ нурғун иқтисадий мәсилиләргә дуч кәлгән болсиму, әң еғир киризис йәрлик һөкүмәтләрниң еғир дәриҗидә қәрзгә боғулуши мәсилиси икән.

Хитайниң йәрлик һөкүмәтлири илгири йәр сетип өзлирини сәмриткән болсиму, бүгүнки күндә иқтисадий мәнбәси қурушқа йүзләнгән, малийәси қийин әһвалда қалған вә омумий қәрзи 10 тириллийон долларға йеқинлишип қалған. Хитай һөкүмити ашкара қилмиған бу “йошурун қәрз” әмәлийәттә хитайдики әң хәтәрлик иқтисадий киризисниң бәлгиси болуп, вақти саити кәлгәндә “партлаш характерлик вәйранчилиқ” йүз бериши мумкин икән.

Мақалидә ейтилишичә, хитайниң йәрлик һөкүмәтлири банкидин көпләп қәрз елип, йол-көврүк, айродурум, тез сүрәтлик пойиз қатарлиқ ул-әслиһә қурулушлирини елип барған. Буниңға кәткән пулниң һәдди һесаби йоқ болуп, йәрлик һөкүмәткә қәрз артилип меңивәргән, өй-мүлүк базириниң касатлишиши билән бу қәрз техиму еғирлашқан.

Йәрлик һөкүмәтләр ул әслиһә қурулушиға ишлитидиған пулни хитай һөкүмити дөләт хам чотиға киргүзмәйдикән вә йәрлик һөкүмәттин өз даирисидә мәбләғ җуғлашни тәләп қилидикән. Йәрлик һөкүмәт банкидин қәрз елип, уни өз малийәсидин төләшни вәдә қилидикән, әмма төлийәлмәйдикән.

Йәрлик һөкүмәтниң 10 тириллийон долларға йәткән бу қәрзи хитайниң омумий ишләпчиқириш қиммити (GDP) Ниң 50 пирсәнтини игилигән болуп, әгәр бу қәрздин чатақ чиқса хитайниң 60 тириллийон долларлиқ дөләт пул-муамилә системисиға хәвп йетидикән.