Хитай һөкүмити “юртиға қайтқан шинҗаңлиқ оқуғучилар” тәшвиқатини башлиған

Өткән бирнәччә йилда изчил давам қиливатқан уйғур қирғинчилиқиға қарши тәнқид вә әйибләшләргә җавабән хитай һөкүмити йеқинда “шинҗаңниң яхши яки яман икәнлики һәққидә мушу йәрдики кишиләр сөз қилишқа әң һоқуқлуқ” дәп җакарлиған һәмдә бу һәқтики “сөз қилиш һоқуқи” ни чәт әлләрдә оқуп кәлгән бир түркүм кишиләрниң ағзидин баян қилдурған.

Хитай һөкүмити башқурушидики “тәңритағ” ториниң 28-июлдики чатма хәвиридә ейтилишичә, франсийәдә оқуп тиббий пәнләр бойичә доктурлуқ унвани алған мухпул аблиз “шинҗаңниң дора байлиқини техиму чоңқурлап қезиш” арзусида вәтәнгә қайтип кәлгән вә бу саһәдики ғоллуқ алимлардин болуп қалған. Хәвәрдә йәнә униңдин башқа бир қисим уйғур, хитай вә қазақ мутәхәссисләрниң чәт әлдә оқуп кәлгәндин кейин өз кәспидики йетәкчи күчләрдин болуп қалғанлиқи, буларниң чәт әлләрдики оқуш һаятида “хитайдики баравәрлик, шинҗаңдики инақлиқ вә тәрәққият” һәққидә чәт әлликләргә “тоғра чүшәнчә берип кәлгән” ликиму қистурулған.

Һалбуки, бу кишиләргә охшап кетидиған мутәхәссисләрдин тиббий пәнләр доктури халмурат ғопур, биологийә пәнлири доктури турсунҗан билгә, иҗтимаий пән саһәсидин чиққан зулпиқар барат өзбаш вә абләт абдуришит бәрқи қатарлиқ онлиған доктур зиялиларниң чәт әлләрдики оқуш һаятини ахирлаштуруп қайтип кәлгәндин кейин, лагерларға вә түрмиләргә қамилип болғанлиқи, уларниң хитай һөкүмити “сиясий мәсилә” дәп қарайдиған паалийәтләргә һечқандақ алақиси болмиғанлиқиниңму уларни бу хил қабаһәттин сақлап қалалмиғанлиқи һәққидә бир еғизму сөз қилинмиған.

Уйғур дияридики лагерлар һәққидә чоңқур издәнгән алимлардин доктур адрян зенз илгири бу һәқтики радийомиз зиярити җәрянида, “хитай һөкүмити җәмийәткә тәсир көрситиш еһтимали болған уйғур зиялилирини һәрқачан өзлири үчүн тәһдит, дәп қарайду. Шуниң үчүн уларниң һәммиси бирдәк еғир қамаққа һөкүм қилиниватиду,” дегән иди.