Xitayning hawagha zeherlik karbon qoyup bérishi kowid wirusi yüz bermigendek dawamlashqan

Dunyani xitaydin tarqalghan kowid-19 wirusi qaplighan yillarda her qaysi ellerning hawagha qoyup bergen zeherlik karbon gazi miqdari jiddiy töwenligenidi. Lékin yéngi tetqiqat doklatidin melum bolushiche, xitayning kowid mezgilide hawagha qoyup bergen zeherlik karbon gazi kowid wirusi yüz bermigendek köpiyip, kilimat krizisining téximu éghirlishishigha türtke bolghan. Birleshme agéntliqining xewer qilishiche, ularning “Karbon közitish” namliq sanliq melumattin érishken uchurliri xitayning hawagha zeherlik karbon qoyup bérishi kowid-19 wirusi mezgilide téximu artqanliqini körsetken.

Xewerde, xitayning 2019-yilning deslepki 4 éyida hawagha qoyup bergen zeherlik karbon gazi bilen uning 2023-yilining deslepki 4 éyida hawagha qoyup bergen karbon gazining miqdari sélishturulup, uning bu yil hawagha qoyup bergen zeherlik karbon gazining 10 pirsent artqanliqi bayqalghanliqini bildürülgen. Xitayning qatnash, énérgiye, sana'et we turalghu sahesi 2019-yilning deslepki 4 éyida ottura hésab bilen her küni 28 milyon 200 ming tonna zeherlik karbon qoyup bergen bolsa, 2023-yilining ‍oxshash mezgilide her küni 30 milyon 900 ming tonna zeherlik karbon qoyup bergen.

Xitay parizh hawa kilimati kélishimige asasen, xitayning zeherlik karbon gazi qoyup bérishining 2030-yili yuqiri chekke chiqishigha, 2060-yiligha qeder uning nölge chüshüshige kapaletlik qilishqa, kömür éléktr istansilirini qurushni toxtitishqa wede bergen. Lékin xitay bu wedini bérip arqidinla téximu köp kömür éléktr istansisi qurush pilanlirini testiqlighan.

Ötken yili xitayning ichkiri ‍ölkiliride qattiq issiq bolup, éléktr tokigha bolghan éhtiyaj köpeygende “Gherbning tokini sherqqe yötkesh” üchün Uyghur élidiki kömür éléktr istansilirining tok ishlepchiqirishini téximu köpeytken. Bu, kömür yéqilghusini téximu köpeytkenidi. Birleshme agéntliqning qeyt qilishiche, nurghun kishiler kowid wirusidin iqtisadning eslige kélishi yershari tereqqiyatini téximu az karbon qoyup bérish yoligha qarap yétekleydu, dep oylighan bolsimu, lékin xitayning zeherlik karbon qoyup bérish jehettiki tereqqiyati dunyaning yershari hawa kilimat özgirishige qarshi kürishi üchün bir shum xewer hésablinidiken.