Qazaqistan Uyghurliri “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ning 13 yilliqini xatirilidi

Dunyaning her qaysi döletliride yashawatqan Uyghurlar qatarida qazaqistandiki Uyghurlarmu 3-iyul küni 2009-yil ürümchide yüz bergen “5-Iyul qirghinchiliqi” ning qurbanlirini xatirilidi. Xatirilesh murasimi dunya Uyghur qurultiyining qazaqistandiki wekillirining uyushturushi bilen almuta shehirining “Aqjol” réstoranida ötküzüldi. Uninggha almuta shehiri we etraptiki nahiyelerdin kelgen wekiller, ziyaliylar, diniy zatlar, jem'iyetlik birleshmiler wekilliri, xanim-qizlar aktipliri, yashlar bolup, 200 ge yéqin adem qatnashti.

Murasimgha dunya Uyghur qurultiyining qazaqistandiki wekili rehimjan mensurof riyasetchilik qildi. U mezkur pa'aliyette qarilidighan mesililerni qisqiche chüshendürüp ötkendin kéyin, sözge chiqqan dunya Uyghur qurultiyining emgekchiqazaq nahiyesidin kelgen wekili sedirdin ayupof murasimning meqsiti heqqide tepsiliy melumat berdi. U mundaq dédi: “Pütkül dunyadiki Uyghurlar 5-iyul qirghinchiliqini xatirilep pa'aliyet yürgüzüwatidu. Bizmu shular qatarida. Peqet du'alirimizdila emes, kéche-kündüz ana-wetinimizning kélechikining parlaq, musteqil bolushi üchün؛ millitimizning öz teqdirini özi belgilep, erkin we hör yashishi üchün؛ ewladimizning bexitlik halda özining Uyghurliqi we musulmanliqi bilen yashishi üchün, mushu pa'aliyetlerni yürgüzüwatimiz.”

Xatirilesh murasimda shéhit bolghanlargha atap qur'an tilawet qilin'ghandin kéyin, dunya Uyghur qurultiyi téléwiziyesi teyyarlighan “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” namliq filim körsitildi.

Xatirilesh murasimida sözge chiqqan dunya Uyghur qurultiyining bash meslihetchisi, siyasetshunas qehriman ghojamberdi mezkur pa'aliyetni uyushturghan dunya Uyghur qurultiyi ijra'iye komitétining mu'awin re'isi erkin exmetof bashliq barliq kishilerge alahide minnetdarliq bildürdi. U üch mesile, yeni “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi”, gérmaniyede ötküzülgen ikkinchi nöwetlik sherqiy türkistan milliy kéngishi, shuningdek ötken ayda yüz bergen Uyghurlargha munasiwetlik waqeler boyiche doklat berdi.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan dunya Uyghur qurultiyining talghir nahiyesidin kelgen wekili, qizil gheyret yéziliq xanim-qizlar kéngishining re'isi gülbanum baqiyéwa xanim, qazaqistandiki Uyghurlarning bar mumkinchiliklerdin paydilinip, “Ürümchi qirghinchiliqi” gha béghishlan'ghan bu xatirilesh pa'aliyitini ötküzüwatqanliqini, Uyghurlar zich olturaqlashqan nahiyelerdin kelgen wekillerning bu murasimdin alghan tesiratlirini öz yurtlirigha yetküzidighanliqini otturigha qoydi.

U mundaq dédi: “Qazaqistandiki Uyghurlar oyghinip, her birsining weten'ge bolghan söygü-muhebbitining oyghiniwatqanliqini körüp turuwatimiz. Chet ellerdiki Uyghur jama'etchilikige oxshash bizning bu yerde öz bayraqlirimizni asidighan undaq mumkinchilikimiz yoq. Shundaq bolsimu, réstoranlarda nezir-chiraq ötküzüp, ‛ürümchi qirghinchiliqi‚ shéhitlirini eske élip, ularning rohigha du'a qiliwatimiz. Biznimu bashqa xelqlerge oxshashla wetinimizge kök bayriqimizni tiklep, shu ana wetinimizde ornimizdin des turushqa buyrisun!”

Murasimda dunya Uyghur qurultiyining qazaqistandiki wekili tursunjan séyitof, qazaqistanliq Uyghurlarning dunya Uyghur qurultiyini maddiy jehettin qollap-quwetlesh mesilisi heqqide toxtaldi. U dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqur eysaning qazaqistandiki Uyghur jama'itige yollighan minnetdarliq salimini yetküzdi.

Ziyaritimizni qobul qilghan almuta wilayitining emgekchiqazaq nahiyesi gheyret yézisi yashlar meshripi asaschilirining biri bextishat memetbaqiyéf ependi mundaq dédi: “Bügünki ‛5-iyul ürümchi qirghinchiliqi‚ gha béghishlan'ghan xatire murasimini biz yene shu éghir musibet bilen ötküzduq. Sewebi xitay basqunchi hakimiyitining Uyghurlargha we bashqimu türk-musulman xelqlerge qaratqan basturush, yeni qirghinchiliq siyasiti téxila dawam qiliwatidu. Bügünki murasimda heqiqetenmu xelqimizning birliki, ittipaqliqi heqqide yene köp sözler bolup ötti. Hazir dunyadiki barliq Uyghur teshkilatliri, pütkül Uyghur jama'etchiliki birleshken hem ittipaqlashqan chaghdila, adin bizning milliy dawadiki heriketlirimiz netije béridu, dep oylaymen. Biz mana shu ‛ürümchi qirghinchiliqi‚ da özlirining insaniy heqlirini telep qilip, meydan'gha chiqqan onlighan, yüzligen, minglighan sepdashlirimizning, wetendashlirimizning issiq qénining bikargha ketmigenlikini untumasliqimiz kérek.”

Xatirilesh murasimigha qatnashqan “Atayurt pida'iliri” birleshmisining wekili érbol dewlétbék bashlighan bir guruppa qazaq pa'aliyetchiliri özlirining adalet, musteqilliq, Uyghur dewasi, ma'arip, medeniyet we birlik mesililiri heqqidiki qarashlirini sözlep ötti. Murasimda yene qehriman ghojamberdi bilen chélek rayonidin kelgen wekil abduqéyyim axunofqa ton kiydürülüp, hörmet bildürüldi.