Yaponiyede “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ni xatirlesh munasiwiti bilen bir yürüsh namayishlar ötküzülgen

3-Iyul we 5-iyul künliri yaponiyede “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ning 13 yilliqini xatirilesh munasiwiti bilen bir yürüsh pa'aliyetler élip bérilghan.

3-Iyul küni, tokyoning shibudi rayonida “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ni xatirlesh munasiwiti bilen chong tiptiki namayish orunlashturulghan. Bu qétimliq namayish dunya Uyghur qurultiyining chaqiriqi bilen yaponiye Uyghur jem'iyiti teripidin uyushturulghan bolup, namayish jeryanida “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” xatirilen'gen we yéqinda ashkara bolghan “Xitay saqchi höjjetliri” körgezme qilin'ghan.

Namayishqa yaponiyening herjayliridin kelgen Uyghurlar, Uyghurlarni qollighuchi yaponiyelikler we puqrawi teshkilatlarning mes'ulliri qatnashqan. Hawaning intayin issiq bolushigha qarimay, namayish pa'aliyiti intayin janliq élip bérilghan. Namayish jeryanida Uyghur irqiy qirghinchiliqi we “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ning mahiyiti chüshendürülgen teshwiqat waraqliri tarqitilghan.

Yaponiye Uyghur jem'iyitining idare hey'et ezasi sawut memet ziyaritimizni qubul qélip, bu qétim yaponiyede élip bérilghan “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ni xatirlesh pa'aliyetliri heqqide tepsiliy melumat berdi.

5-Iyul küni yaponiyediki Uyghur jama'iti xitayning tokyodiki elchixanisi aldigha toplinip, “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ning qurbanlirini yad étish we xitayning Uyghurlargha yürgüziwatqan irqiy qirghinchiliqa naraziliq bildürüsh namayishi uyushturghan. Naraziliq namayishi éntayin kötürenggü roh bilen dawam qilghan bolup, namayishqa qatnashqan yaponiyelik Uyghurlarning dosti uméda masaxiro (Umeda Masahiro) ependi ziyaritimizni qubul qilip mundaq dédi:

“Men bultur 7-ayda yaponiye Uyghur jem'iyitining namayishigha qatnishishtin burun, 5-iyul ürümchi qirghinchiliqini bilmeyttim. 2009-Yili 7-ayda Uyghurlargha qaritilghan paji'elik qirghinchiliq, xitay armiyesi teripidinla emes, belki adettiki xitay puqraliri teripidinmu élip bérilghan iken. Men ürümchi qirghinchiliqigha da'ir tepsilatlarni ögendim. Biz bu heqiqetni dawamliq sözlishimiz, shundaqla étiraz bildürüshimiz kérek. Men bir yapuniyelik bolush süpitim bilen, buni ‛dunyawi chong qirghinchiliq‚ dep qaraymen.”

Yaponiye Uyghur jem'iyiti we yapuniyediki yerlik kishilik hoquq pa'aliyetchilirining tirishchanliqi arqisida yapon xelqining Uyghur mesilisige bolghan tonushi we qiziqishi barghanséri éship barmaqtiken. Yaponiye Uyghur jemitining re'isi abdukirem ependi ziyaritimizni qubul qilip bu heqte melumat berdi. Abdukérim ependining iytishiche, nöwette yaponiyede xitaygha bolghan qarshi awazlar barghanséri kücheygen bolup, Uyghur mesilisige köngül bilidighanlarning sani dawamliq köpeymektiken.