“CGTN” qanili “Yoqap ketmigenliki” ni ilgiri sürgen xalinurning heqiqiy ehwali

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, yéqindin buyan xitayning chet'ellerge qaratqan teshwiqat wasitisi bolghan CGTN qanili, yeni “Xitay yer shari téléwiziye tori” özining yuwtub we tiwittirdiki hésabliri arqiliq qisqa widiyolarni tarqitip, chet'ellerdiki Uyghurlarning yéqinqi 2-3 yildin buyan iz-dérikini qilalmaywatqan uruq-tughqanliri heqqide bergen guwahliqlirining yalghanliqini ilgiri sürmekte. Bu widiyolarda yéqinda chet'ellerdiki Uyghurlar ijtima'iy alaqe torida ishlitiwatqan “StillNoInfo#” yeni “Téxiche uchur yoq” herikiti asasliq nishan qilinip turup: “Téxiche uchur yoq xeshteg herikitige zerbe, biz uni taptuq”, “Téxiche uchur yoq, kim yalghan sözlewatidu” qatarliq témilarda widiyo tarqatqan. Shu xildiki widiyolarning biride turpan shehiride yashaydighan 23 yashliq xalinur körsitilgen bolup, CGTN qanilining atalmish muxbirliri uning turpan shehiridiki melum bir ashxanida ishleydighanliqini ilgiri sürgen. Widiyoda xalinurning chet'eldiki newre tughqinining yoldishi abdulla rusulning “Téxiche uchur yoq” xeshtegi bilen xalinurning resimini chiqirip, uning yoqap ketkenlikini ilgiri sürgenliki bayan qilin'ghan.

Widiyoda xalinur özining yoqap ketkenliki heqqidiki xewerni bir hepte awwal anglap intayin heyran qalghanliqi bayan qilin'ghan. Xalinur widiyoda “Men newre singlim 2016-yili chet'elge chiqip ketkendin buyan uning bilen alaqe qilip baqmighan idim. Unimu aran ésimge aldim. Uning néme üchün méni izdep yalghan gep qilghanliqini chüshenmidim” dégen. 

Biz xalinur heqqide guwahliq bergen abdulla rusulni ziyaret qilip uningdin xalinurning emeliy ehwalini igiliduq. Xalinur, abdulla rusulning ayali bilen newre tughqan bolup, ular 2015-yilining axiri türkiyege kelgendin buyan xalinur bilen alaqe qilalmighan. Abdulla rosulning toqsundiki dadisi bir qanche qétim turpan'gha bérip qudisi we xalinurni izdep ehwalini igilimekchi bolghan bolsimu, yollar taqilip ketkenliktin xewer alalmighan. Abdulla rosulning bayan qilishiche, ularning tughqanliri bilen bolghan alaqisi 2017-yilining otturiliridin tartip pütünley késilgen.

Xitayning mezkur widiyosida xalinurning hammisining gépige kirip mekteptin toxtap qalghanliqi, uning xitayning qanunigha xilap halda burqa kiygenliki, uning dini radikalliq idiyesi bilen yuqumlan'ghanliqi ilgiri sürülgen, uning yene bir yil terbiyilinip xitayche öginip ashxanida xizmet qiliwatqanliqi ilgiri sürülgen. Abdullaning éytishiche, widiyoda tilgha élin'ghan bu hamma del uning qéynapisi bolup, widéoda qéynapisining térrorluq teshkilatigha bashlamchiliq qilish jinayiti bilen sotliniwatqanliqi déyilgen. Abdulla “Qéynapam öyde olturidighan addiy bir öy ayali idi” deydu.

Xalnur turpan shehirige qarashliq boyluq yézisidiki chimenzarliq mehellisidin bolup, u toluq ottura mektepni püttürgendin kéyin oqushtin toxtighan. U oqush waqtidila xitaychini nahayiti tiriship oqughan bolup, uning xitaychidin terbiyelinishke éhtiyaji yoq iken. Abdulla radiyomizgha qilghan sözide, bir kishining ashxanida kütküchi bolush üchün bir yil “Terbiyelinish” ke éhtiyaji yoq, dep eskertti. 

Abdullaning éytip bérishiche, xalinurning yoldishi abduqadir xalinur ikkinchi balisigha éghir ayaq waqtida turpandiki bir meydanda bir top yash balilar bilen top oynawatqanda sewebsizla tutqun qilinip ekétilgen. Turpandiki tutqunlar dawamida xalinurning nurghun uruq-tughqanliri oxshashla tutqun qilin'ghan. 

Abdullaning bizge éytip bérishiche, Uyghur élidiki lagérgha tutqun qilish heriketliri bashlan'ghandin buyan uning a'ile-jemetidin 150 etrapida kishi tutqun qilin'ghan. Ularning dawamliq guwahliq bérishi we torlardiki ijtima'iy sorunlarda dawamliq ularni sürüshte qilishi netijiside u bir qisim tughqanlirining qoyuwétilgenlikidin xewer tapqan. Abdulla özlirining xalinurning widiyosini körgendin kéyin nahayiti heyran bolghanliqini emma shuning bilen bir waqitta uning héch bolmighanda hayatliqini körüp xushal bolghanliqini ipadilidi. U buni özining herikitining netijisi, dep qaraydighanliqini shunga bundin kéyinmu dawamliq uruq-tughqanlirini sürüshte qilidighanliqini bildürdi.