Amérika paytexti washin'gtonda “A'ilem qeyerde” sadaliri yangridi

26-Féwral jüme küni amérika paytexti washin'gtondiki xitay elchixanisi aldida xitay hökümitining Uyghurlargha qaritiwatqan irqiy qirghinchiliqigha naraziliq bildürüsh, lagérlargha qamalghan, iz-déreksiz ghayib bolghan uruq-tuqqanlirini sürüshtürüsh, shuning bilen birge türkiyede bir aydin artuq waqittin béri izchil halda dawam qiliwatqan “A'ilem qeyerde” namayishini qollash wejidin namayish ötküzüldi. Paytext washintgton etrapidiki shitatlarda yashaydighan Uyghurlar namayishqa qizghin ishtirak qildi.

Namayishta amérika Uyghur birleshmisining hey'et ezasi elfidar iltebir we Uyghur kishilik hoquq qurulushining tetqiqatchisi zubeyre shemsidin, Uyghur kishilik hoquq qurulushining bashliqi ömer qanatlar namayish meqsiti heqqide söz qildi.

Namayishning eng muhim ishtirakchiliri bolsa lagér shahidliri tursun'ay ziyawudun we zumret dawutlar idi. Uyghurlar uchrawatqan zulumning xaraktérini ashkarilap bérishte zor rol oynighan bu qehriman Uyghur ayalliri namayishta söz qildi. Ular xitay hökümitining Uyghurlargha yürgüzüwatqan zulumini xelq'aragha ispatliri bilen ashkarilashni dawam qilidighanliqini, herbir namayish, herbir ziyaret we bashqa herqandaq pursetni qoldin bermeydighanliqini éytti. Ularning öz kechmishliridin yolgha chiqip turup sözligen tesirlik nutuqi namayish ammisini tesirlendürdi.

Xitay tashqiy ishlar ministirliqining bayanatchisi wang wénbing yéqinda bir axbarat élan qilish yighinida zumret dawut we tursun'ay ziyawudunlarning resimini kötürüp turup ularni “Xitaygha qara chaplash üchün waste qilin'ghan artislar” dégen idi. Bügün ular namayish meydanida radiyomizning ziyaritini qobul qilip xitay bayanatchigha jawab qayturdi. Zumret dawut: “Biz pakitsiz sözlimiduq, qolimizda pakit bolghanliqi üchün dunya bizge ishendi,” dédi.

Tursun'ay ziyawudunmu: “Mana men shu zulumning tirik ispati, men shu zulum tüpeyli ana bolush hoquqimdin pütünley mehrum boldum, men bu iqtidarimni pütünley yoqatqanliqimni bilgendin kéyin, bashqa qiz-ayallarimizningmu shundaq bolup qalmasliqi üchün béshimgha kelgenlerni dunyagha ashkarilash jasaritige we qararigha keldim,” dédi.

Ular yene özlirining dawamliq halda xitay hökümitining teshwiqatlirini sundurush, uning yalghanliqini dunyagha körsitip bérish üchün toxtimay heriket qilidighanliqini bildürdi we “Dunya jama'itining heq terepte turudighanliqigha ishinimiz,” dédi.

Amérika hökümiti we kanada parlaménti Uyghurlar uchrawatqan zulumni “Irqiy qirghinchiliq” dep élan qilghandin kéyin, 25-féwral peyshenbe küni gollandiye parlaméntidinmu xosh xewer kelgen idi. Ularmu bu zulumni “Irqiy qirghinchiliq” dep békitken idi. Namayishta söz qilghan herbir kishi “Uyghurlarning dawamliq tirishchanliqi netijiside yenimu köp döletler choqum bu zulumni étirap qilidu, tedbir qollinidu. Biz dunyaning adaletni tallaydighanliqigha ishinimiz,” dégen ortaq arzuni ipadilidi.