“A'ilem qeyerde” namliq Uyghur resim körgezmisi köpligen oqutquchi-oqughuchilarni jelp qildi

Istanbuldiki biruni uniwérsitétida “A'ilem qeyerde?” dégen témida échilghan Uyghurlarning nöwette xitay kompartiyesi hökümiti teripidin irqiy qirghinchiliqqa uchrash ehwalini hemde Uyghurlarning milliy medeniyitini namayan qilidighan resim we medeniyet körgezmisi oqutquchi-oqughuchilarning qiziqishigha érishti. Köpligen oqutquchi we oqughuchilar körgezmini ziyaret qildi. Ulargha Uyghur diyaridiki irqiy qirghinchiliq ehwalliri, jümlidin lagérlar mesilisi, kishilerning ata-aniliri, uruq-tughqanliridin ayrilip qélish ehwalliri we bashqilar chüshendürüldi.

Uyghur medeniyet we resim körgezmisi uniwérsitét oqutquchi-oqughuchilirining qiziqishini qozghidi.

Bu körgezme 12-ayning 22-künidin 24-künigiche üch kün dawam qilidighan bolup, körgezme biruni uniwérsitéti edebiyat we shé'ir kulubi teripidin uyushturulghan. Pa'aliyetni biruni uniwérsitéti xelq'ara oqughuchilar ishliri ishxanisi qollap quwwetligen we körgezmini deslepte bir kün échish pilanlan'ghan bolsimu köpligen oqughuchilarning qiziqishini qozghighandin kéyin medeniyet körgezmisi uniwérsitét rehberliki teripidin 2 kün uzartishqa ruxset bérilgen.

Biz, bu medeniyet körgezmisini ziyaret qiliwatqan biruni uniwérsitétining tenterbiye we medeniyet ishlirigha mes'ul oqutquchisi xaqan türkel qadir'oghlu bilen söhbet élip barduq. Ziyaritimizni qobul qilghan xaqan türkel qadir'oghlu ependi, bu körgezme we Uyghurlar toghrisidiki köz-qarashlirini ipadilep mundaq dédi: “Biz dunyaning qeyiride bolsa bolsun bir insanning zulumgha uchrishini qobul qilmaymiz, biz türk xelqi zulumlarni qet'iy qobul qilmaydighan alahidilikke ige, ötmüshtiki tariximiz, qan qérindashliqimiz bolghan sherqiy türkistanliq qérindashlirimizning zulumgha uchrishigha süküt qilmaymiz. Shuning üchün biz mektipimiz oqughuchilirigha bu mesilini tonushturush we bu mesilide toghra chüshenchige ige qilish üchün bu medeniyet körgezmisini achtuq. Biz sherqiy türkistanliq qérindashlirimizni yaxshi körimiz, ularning her xil qiyin-qistaq we zulumdin qisqa waqit ichide qutulushini ümid qilimiz, erkinlikke chiqip dunyadiki bashqa hörmetke sazawer milletlerning qataridin orun alidighanliqigha ishinimiz. Yürikimiz her da'im ular bilen birge soqidu”.

Biz yene bu körgezmini qollap quwwetligen biruni uniwérsitéti xelq'ara munasiwet ishliri mes'uli roshen bozdughan ependini ziyaret qilip söhbet élip barduq. Roshen buzdughan ependi bu heqtiki köz-qarashlirini ipadilep mundaq dédi: “Uyghur qérindashlirimizning nechche yildin buyan zalimning zulumi we qiyin-qistaqlirigha uchrishi bizni chongqur qayghugha saldi, u qérindashlirimiz héch qachan ésimizdin chiqmaydu, biz bügün biruni uniwérsitétida körgezme échish bilenla cheklinip qalmastin téximu chong ishlarni qilishni xalaymiz, u qérindashlirimizgha ige chiqip ularning jarahetlirige melhem bolushni xalaymiz, shuning üchün téximu aktip bir heriket peyda qilidighan muhit berpa qilishimiz kérek. Eng qisqa waqit ichide Uyghur qérindashlirimizning erkinlikke chiqip azadliq künlirini hemmimiz birlikte tebrikleshni ümid qilimiz. Shuning üchün biz barliq imkanlirimiz bilen sherqiy türkistanliq qérindashlirimizning yénida bolimiz”.

Bu körgezmini uyushturghan biruni uniwérsitéti shé'ir we edebiyat uyushmisining mes'uli erwaxanim bu körgezme we Uyghurlar toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Bu körgezme yashlar qimmet-qarash herikiti teripidin uyushturuldi bu heriket türkiyening oxshimighan jaylirida a'ilem qeyerde sho'ari astida köpligen pa'aliyetlerni ilip barmaqta idi. Bizmu biruni uniwérsitét shé'ir we edebiyat uyushmisi bolush süpitimiz bilen bu pa'aliyetke awaz qoshtuq, sherqiy türkistan mesilisi biruni uniwérsitétta tunji qétim kün tertipke keltürüldi we bu sewebtin bu pa'aliyet intayin ehmiyetke ige dep qaraymen.

Biz bu pa'aliyet arqiliq Uyghur acha singillar we qérindashlar bilen tonushqan bolduq hemde ularning éghizidin sherqiy türkistandiki weziyetning qanchilik éghir ikenlikini biwasite bilip yettuq, biz buningdin kéyinmu sherqiy türkistan mesilisini küntertipke keltürüsh üchün oxshimighan pa'aliyetlerni élip bérishni toxtawsiz dawamlashturimiz”.

Körgezmini ziyaret qilghan yaghmur isimlik oqughuchi pikir-qarashlirini ipadilep mundaq dédi: “Méning ismim yaghmur, tébbiy bilimler fakultétining 3-sinipida oquymen, bu körgezmige bir dostumning tewsiye qilishi bilen qatnashtim, sherqiy türkistanda yüz bériwatqan irqiy qirghinchiliqtin xewirim bar idi, lékin bu körgezme arqiliq téximu köp melumatqa érishtim. Bu körgezmidiki resimler we Uyghur milliy medeniyitining özgiche tatliq türümliri, méni bekla hayajanlandurdi. Uyghurlarni zadila yaxshi körettim we eng yéqin dostummu hem Uyghur, shundaqtimu bu pa'aliyet mende intayin chongqur tesir qaldurupla qalmastin belki Uyghur milliti we sherqiy türkistan'gha bolghan méhir-muhebbitimni téximu chongqurlashturdi dep qaraymen”.

Uyghur irqiy qirghinchiliqi ehwalini tonushturidighan herxil pa'aliyetler, jümlidin resim körgezmiliri we nutuq sözlesh we doklat bérish pa'aliyetliri yéqindin buyan türkiyening herqaysi sheherliride, uniwérsitétlarda köplep ötküzülmekte. Biruni uniwérsitétidiki pa'aliyet ene shularning biridur.