Uyghur qizi rusalina giruziyede ötküzülgen xelq'ara shahmat musabiqide altun médalgha érishti

Qazaqistandiki Uyghur ösmürliri tenheriketning her xil türliri boyiche xelq'ara musabiqilerge qatniship, chong utuqlarni qolgha keltürmekte. Ular öz utuqliri bilen qazaqistanning xelq'aradiki abruyining kötürülüshige bir kishilik töhpe qoshush bilen birge, pütkül Uyghurlarni xushalliqqa chömdürmekte. Shundaq netijilerning qatarigha emdi xelq'ara shahmat musabiqiside qazan'ghan utuqlarmu qétildi.

Yéqinda giruziyening batumi shehiride 8-nöwetlik shahmat féstiwali ötküzüldi. Uninggha 13 memlikettin eng küchlük shahmatchilar talliwélin'ghan bolup, ular bir nechche guruppilarda küch sinashti. Musabiqige qazaqistandin 13 yashliq Uyghur qizi rusalinamu qatniship, altun médalgha érishti.

Melumatlargha qarighanda, féstiwal töt derijide ötken bolup, uninggha 8, 10, 12, 14 yashqiche bolghan 450tin oshuq bala qatnashqan. Shularning ichide rusalina abdullayéwa üchinchi guruppida bolup, uninggha 13 memlikettin 74 bala qatnashqan.

Biz almuta shehirining 102-ottura mektipide oquwatqan rusalina abdullayéwa bilen alaqileshtuq. U ziyaritimizni qobul qilip, gruziyede ötken musabiqidin alghan tesiratini töwendikiche izhar qildi: “Giruziyege bolghan sepirim heqqide éytqum kélidu. Giruziyening batumi shehiri méni qara déngizning güzel körünüshliri we özining meshhur jayliri bilen qarshi aldi. Musabiqe qatnashquchilirining terkibi xéli küchlük boldi. Emma men özümge, özümning küchige hemde özümning wezipilirimning höddisidin chiqip, sözsiz ghelibe qazinishimgha ishendim. Musabiqe netijiliri hem özümning toqquz kün dawamida shundaq bir jiddiylikke chidighinim méni bek xushal qildi. Birinchi nöwette men ata-anilirimgha chong rehmet éytqum kélidu. Ular méning sepirimning rahetlik, xatirjem bolushini teminlidi hem méni qollap-quwwetlidi we manga ishendi. Térénérim mustafa hüseyinxojamu méning ghelibemde az rol oynimidi. U manga chong yardem berdi. Méning bu utuqum bashlanmisi bolsun. Men emdi shahmat bilen téximu jiddiy shughullinidighan bolimen”.

Rusalina abdullayéwa almuta wilayiti emgekchiqazaq nahiyesining bayséyit yézisida 2009-yili 30-awghustta dunyagha kelgen. 5 Yéshidin kéyin uning ata-anisi almuta shehirige kélip orunlashqan.

Biz rusalina abdullayéwaning anisi nuzugum muxpulowa xanim bilen alaqileshkinimizde u mundaq dédi: “Qizim rusalina yéqinda batumi shehiride bolghan xelq'ara shahmat musabiqiside birinchi orunni igilep, peqet biznila emes, belki pütkül Uyghur xelqini xushal qildi désem, artuq éytqan bolmaymen. Birinchi nöwette, elwette, biz xushal bolduq. Bu musabiqe toqquz kün'ge sozuldi. Toqquz kün biz jiddiy keypiyatta bolduq. Qizim11 yéshidin tartip shahmat bilen shughullinip kéliwatidu. U shahmatni, shahmat qa'idilirini özi ögendi. Özige yaqqandin kéyin bizge “Apa-dada, manga shahmat yaqidu, shuninggha qatnashqum kélidu” dégendin kéyin biz shahmat mekteplirini izdep, mana töt yil boldi shuning bilen shughullinip kéliwatidu. Shahmat rusalina üchün kespiy tenheriketke aylandi désemmu bolidu. Hazir qizimining birinchi derijisi bar. Emdi yéqin arida tenheriket mahirigha kandidat dégen ataqni alidu dégen ümidimiz bar.”

Rusalina abdullayéwa deslep shahmat mektipige bérip, öginishige shara'it bolmighanliqtin ata-anisi buning bashqimu yollirini izdeshke bashlighan. Bu heqte nuzugum mundaq dédi: “Rusalina ikki yil tor arqiliq shahmatqa qatnashti. Sewebi qizimiz kichik bolghanliqtin özi bérip kélelmeydu. Shahmat mektipi öydin yiraq. Uni apirip ekélidighan mumkinchilik yoq. Biz ishta. Mana ikki yil boldi, özi shahmat mektipige bérip kéliwatidu. Hazir u “Shatranzh” shahmat mektipining kespiy shahmatchilar guruppisida ders éliwatidu. Künige besh-alte sa'et waqtini shahmatqa serp qilidu. Turghanjan bowisimu shahmatni yaxshi oynaydu. Ikkisi sa'et-sa'etlep shahmat oynaydu. Qizim töt yil mabeynide sheher, réspublika boyiche musabiqilerge, shundaqla tashkent we batumida bolghan xelq'ara musabiqilerge qatnashqan. Qizimning sanduqida on médali bar. Uning altisi altun, üchi kümüsh, biri mis médal. Qizimiz nahayiti tirishchan, oqushtimu elachi. U hazir almutadiki 102-mektepte oquydu, 9-sinipqa köchti. Qizimiz buningdin tashqiri in'gliz tilinimu öginiwatidu. Mektepni tamamlap, yawropa uniwérsitétlirida oqushni arman qiliwatidu. Bosh waqitlirida her türlük zhanirdiki kitablarni oqushni yaxshi köridu. Rusalinaning 13 yashtiki inisi idrismu tenheriketke qiziqidu. Uning wushu-sanda, yeni chambashchiliq boyiche tenheriket mahirigha kandidat dégen derijisi bar. Idrisning 30 din oshuq médali bar. Yene rusalinaning 5 yashliq zaréma dégen singlisi bar. Biz, momiliri, bowiliri, ata-anisi rusalinani, idrisni da'im qollap-quwwetlep turimiz hem her da'im ular bilen pexirlinimiz”.

Igilishimizche, hazir qazaqistandiki Uyghur mektepliride shahmat musabiqiliri ötküzülüp turidiken. Qazaqistanda shahmat boyiche atiqi chiqqan Uyghurlardin xélil hemrayéfmu meshhur bolghaniken. Xélil hemrayéf qazaqistan Uyghurliridin yétiship chiqqan tunji pen doktori murat hemrayéfning bir tughqan inisi bolup, u mektepte oquwatqan chaghliridila musabiqilerge qatniship, köpchilikning chong ümidige ige bolghan. Kéyinrek uning ismi peqet qazaqistandila emes, belki dunyaghimu tonulghanidi. Emma shundaq künlerde, xélil hemrayéf 55 yéshida tuyuqsiz alemdin ötken.