Amérikadin kelgen pa'aliyetchi yashlar enqerede siyasiy partiye rehberliri bilen söhbetleshti

(Ongdin) merdan mexmut, zilale memet, yaxshi partiye mu'awin re'isi alper aqdoghan, tibet qiz tsetan namdol, parlamént ezasi satuq bughra qawunju, keshmirlik pa'aliyetchi hasham khan. 2024-Yili 13-awghust.

13-Awghust küni amérikadiki kornél uniwérsitéti xelq'ara munasiwetliri kespi oqughuchisi zilale memet, tibet oqughuchi qiz tsetan namdol (tsetan namdol), keshmirlik pa'aliyetchi hasham xan (Hasham Khan) we kaliforniyelik Uyghur pa'aliyetchi yash merdan mexmut qatarliqlardin terkib tapqan bir hey'et enqerede “Iyi” partiyesining tashqi siyasetke mes'ul mu'awin re'isi axmet kamil er'ozan, ammiwi teshkilatlargha mes'ul mu'awin re'isi alper aqdoghan, türkiye parlaméntidiki guruppa mes'uli satuq bughra qawunju ependi we “Kélechek” partiyesining mu'awin re'isi ümid yardim bilen körüshüp, Uyghurlarning nöwettiki éghir weziyiti, türkiyening Uyghur, tibet we keshmir siyasiti toghrisida so'allar soridi.

Mezkur partiyeler mes'ulliri öz partiyelirining we türkiyening Uyghur mesilisige bolghan siyasitini bayan qildi. Ular türk xelqining Uyghurlarni qollaydighanliqini, lékin türkiye hökümitining xitaygha bésim ishlitelmeywatqanliqini, hetta sükütte turuwatqanliqini tekitleshti.

RFA/Erkin Tarim

Qurulghandin buyan Uyghur mesilisini izchil halda türkiye parlaméntida we xelq'ara sorunlarda otturigha qoyup kéliwatqan “Iyi” partiyesining parlamént ezalirining türkiye parlaméntidiki mes'uli satuq bughra qawunju uchrishish axirida munularni dédi: “Bügün bu yashlar bilen uchrashqanliqimizdin bek xursen boldum. Bu yashlar bilen sherqiy türkistan toghrisida sözleshtuq. Uyghurlar duchar boluwatqan éghir bésim toghrisida sözleshtuq. Bu mesilining türkiyening kün tertipide téximu köp orun élishi üchün némilerni qilalaymiz? bu toghriliq muzakire élip barduq.”

Satuq bughra qawunju ependi söhbetning yaxshi ötkenlikini bayan qilip mundaq dédi: “Biz bilen körüshken yashlar peqet sherqiy türkistanliqlarla emes, tibet we keshmirlik oqughuchilarmu bar iken. Ular öz mesililiri heqqide pikir bayan qildi. Muzakire axirida bu heqte bundin kéyin némilerni qilsaq ünümlük bolidighanliqi éniq boldi.”

Iyi partiyesining tashqi siyasetke mes'ul mu'awin re'isi axmet kamil er'ozan ependi uchrishish axirida so'alimizgha jawab bérip mundaq dédi: “Bu yashlarning bizge ziyaretke kelgenlikidin xursen bolduq. Biz élip barghan söhbet jeryanida bu yashlarning öz dewasi toghrisida melumatqa ige ikenlikini körüp nahayiti xursen boldum. Uyghur mesilisi, keshmir mesilisi we tibet mesilisi bir-birige oxshimaydu. Méning démekchi bolghinim tarixning özige xas qanuniyiti bar. Kütkenliringlarni emelge ashuralmisanglarmu ümidsizlenmey, izchil halda nishan'gha yétish üchün küresh qilishinglarni ümid qilimen. Bizning partiyemiz her da'im silerning awazinglar bolidu.”

RFA/Erkin Tarim

Barliq uchrishish axirlashqandin kéyin zilale memet bu qétimqi türkiye ziyariti toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Biz istanbul bilen enqerege ziyaret élip barduq. Biz türkiyede Uyghur medeniyitini qandaq saqlinip qalghanliqini bilish üchün kelgeniduq. Istanbuldiki Uyghur balilirining mekteplirini ékskursiye qilduq, Uyghur teshkilatlirini ziyaret qilduq. Uyghurlarning öz medeniyitini qoghdap qalghanliqini körüp intayin xursen bolduq.”

Kaliforniyelik Uyghur pa'aliyetchi yash merdan mexmut türk siyasiy partiyelerning mes'ulliri we parlamént ezaliri bilen körüshkendin kéyinki tesiratini bayan qildi. U, mundaq dédi: “Türk siyasetchiler bilen körüshkenlikimizdin intayin xursen bolduq. Ular bilen sözlishish jeryanida ular bizge musteqil bolushning undaq asan bolmaydighanliqini, lékin uzun muddet küresh qilish kéreklikini dédi. Biz körüshken siyasiy partiyeler Uyghurlarning musteqilliqini arzu qilidiken, lékin buni emelge ashurush üchün küresh qilish kéreklikini éytishti.”

Yash tibet pa'aliyetchi qiz tsetan namdol öz tesiratini bayan qilip mundaq dédi: “Méning türkiyege tunji qétim kélishim. Men istanbulning zeytinburnu, sefaköy we sélimpasha dégen jayliridiki Uyghurlarni körüp özümni Uyghur bolup qalghandek hés qildim. Men pütün uchrishishlarda tibet mesilisini anglattim. Türkiyede tibetlerning awazi bolghanliqim üchün intayin xursen boldum.”

Mezkur 4 neper yashning éytishiche “Amérika Uyghur yashliri” namidiki bu yashlar guruppisi aldimizdiki künlerde hindistan we teywen'ge bérip Uyghur, tibet we keshmir mesilisini anglitidiken.