ئامېرىكا ئەلچىخانىسى: «ئامېرىكا ئۇيغۇرلارنىڭ كىشىلىك ھوقۇق ۋە ئىززەت-غۇرۇرىنى قولغا كەلتۈرۈش كۈرىشىنى قەتئىي قوللايدۇ»

ئامېرىكانىڭ پراگادىكى ئەلچىخانىسى 15-ئۆكتەبىر ئۆزىنىڭ X ھېسابىدا مۇنداق يازغان: «بىز بۈگۈن بىر نەپەر مەشھۇر كىشىلىك ھوقۇق قوغدىغۇچىسى بىلەن كۆرۈشۈش شەرىپىگە ئېرىشتۇق. ئۇ بولسىمۇ روشەن ئابباستۇر. ئامېرىكا ئۇيغۇرلارنى ۋە ئۇلارنىڭ كىشىلىك ھوقۇق ھەم ئىززەت-غۇرۇرىنى قولغا كەلتۈرۈش كۈرىشىنى قەتئىي قوللايدۇ، بىز ئۇنىڭ ھەدىسى گۈلشەن ئابباسنى دەرھال قويۇپ بېرىشكە چاقىرىمىز.»

چېخىيە ئۇيغۇر ئىرقىي قىرغىنچىلىقىغا ئىزچىل كۆڭۈل بۆلۈۋاتقان دۆلەتلەرنىڭ بىرى بولماقتا. ئۇيغۇرلارنىڭ يىللاردىن بۇيان چېخىيەدە ئېلىپ بېرىۋاتقان پائالىيەتلىرىگە نەزەر ئاغدۇرۇلسا، چېخىيە پارلامېنتى 2021-يىلى 6-ئاينىڭ 3-كۈنى ئۇيغۇر ئىرقىي قىرغىنچىلىقىنى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن، چېخىيەنىڭ مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ قىرغىنچىلىققا قارشى كۈرەشلىرىگە باغرىنى ئاچقان دۆلەتلەرنىڭ بىرىگە ئايلىنىپ قالغانلىقى كۆزگە چېلىقىدۇ. نوپۇسى 10 مىليون ئەتراپىدا بولغان چېخىيەدە ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا باشقا دۆلەتلەرگە سېلىشتۇرغاندا، ئۇيغۇرلارنىڭ ھەر تۈرلۈك پائالىيەتلىرى يىللاردىن بۇيان جانلىق داۋاملىشىپ كەلمەكتە.

RFA/Ekrem

دەرۋەقە، چېخىيەلىكلەرنىڭ ئۇيغۇر ئىرقىي قىرغىنچىلىقى مەسىلىسىگە ئېتىبار بىلەن قارايدىغانلىقى 15-ئۆكتەبىر كۈنى ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ رەئىسى روشەن ئابباس خانىم بىلەن ئامېرىكانىڭ پراگادىكى باش ئەلچىسى بىجان سابېت ئەپەندى ئوتتۇرىسىدا ئۆتكۈزۈلگەن سۆھبەتتىمۇ ئۆز ئىپادىسىنى تاپقان. باش ئەلچى چېخىيە ھۆكۈمەت خادىملىرى، سىياسىيونلار ۋە پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ ئۇيغۇرلار مەسىلىسىگە ئالاھىدە كۆڭۈل بۆلۈۋاتقانلىقىنى تىلغا ئېلىپ، روشەن ئابباس خانىمدىن «ئۇيغۇرلار چېخىيەدىن يەنە نېمىلەرنى كۈتىدۇ؟» دەپ سورىغان. روشەن ئابباس خانىم بولسا ئۇنىڭغا بىرقانچە تۈرلۈك مۇھىم تەكلىپلەرنى سۇنغان.

روشەن ئابباس خانىمنىڭ بايان قىلىشىچە، 13-ئۆكتەبىر چېخىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن ‹مۇنبەر-2000› يىغىنىدىن كېيىن، 15-ئۆكتەبىر كۈنى پراگادىكى «ئامېرىكا سارىيى» دا «ھەدەمنى ئىزدەپ» ناملىق فىلىم كۆرسىتىلگەن. فىلىمدىن كېيىن، ئۇيغۇر ئىرقىي قىرغىنچىلىقى ھەققىدە سوئال-جاۋابلار بولۇپ ئۆتكەن. چېخىيە پەنلەر ئاكادېمىيەسى شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ دوكتورى ئاندرېي كلىمەسنىڭ بايان قىلىشىچە، ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتىدىن خەۋىرى بولمىغان نۇرغۇن كىشىلەر بۇ سوئال-جاۋابلاردىن ئۇيغۇرلارنى تېخىمۇ ئىلگىرىلەپ چۈشىنىش پۇرسەتلىرىگە ئېرىشكەن.

RFA/Ekrem

ئاندرېي كلىمەسنىڭ تەكىتلىشىچە، چېخىيەدە ھەمدە ياۋروپا دۆلەتلىرىدە ئۇيغۇرلارنىڭ ئازابلىق كەچمىشلىرى بايان قىلىنغان فىلىملارنى كۆپرەك كۆرسىتىشنىڭ ئەھمىيىتى زور ئىكەن. شۇنىڭ بىلەن بىرگە، ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنى غەربلىكلەرگە يەنە ئۇيغۇر تائاملىرى، سەنئىتىگە ئوخشاش مەدەنىيەت دىپلوماتىيەسى ئارقىلىق تونۇتۇشنىڭ نەتىجىلىرىمۇ يۇقىرى بولىدىكەن.

16-ئۆكتەبىر كۈنى ئامېرىكانىڭ پراگادىكى باش ئەلچىسى بىجان سابېت ئەپەندىنىڭ شەخسىي تۇرالغۇسىدا چاي زىياپىتى ئۆتكۈزۈلگەن. بۇ زىياپەتكە پراگادا چاقىرىلغان خىتاي ۋە رۇسىيەنىڭ تەھدىتىگە قارشى مۇھاكىمە يىغىنىغا قاتنىشىۋاتقان ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ دىپلوماتلىرى قاتارىدا روشەن ئابباس خانىممۇ تەكلىپ قىلىنغان. ئۇ زىياپەت ئەسناسىدا، بىرقىسىم دۆلەتلەرنىڭ دىپلوماتلىرى بىلەن ئۇيغۇر ئىرقىي قىرغىنچىلىقى مەسىلىسى توغرىسىدا سۆھبەتلەر ئۆتكۈزۈش پۇرسەتلىرىگە ئېرىشكەن.

چېخىيە پەنلەر ئاكادېمىيەسى شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ دوكتورى ئاندرېي كلىمەسنىڭ ئەسكەرتىشىچە، چېخىيەلىكلەر ئۇيغۇرلار مەسىلىسىگە بەكرەك كۆڭۈل بۆلۈپلا قالماستىن، يەنە خىتاي ۋە رۇسىيەگە ئوخشاش مۇستەبىت كۈچلەرگە ۋە ئۇلارنىڭ تەھدىتلىرىگە دۇچ كېلىۋاتقان خەلقلەرنىڭ مەسىلىلىرىگە كۆپرەك كۆڭۈل بۆلىدىكەن.