Amérika elchisi mishél teylir: “Amérika Uyghurlarning mesilisini untup qalmaydu”

Amérikaning jenwediki xelq'araliq organlargha mes'ul elchiliki bilen Uyghur herikiti teshkilati, yershari qoghdash mes'uliyiti merkizi we xelq'araliq insan heqliri mulazimiti qatarliq 4 orun birlikte uyushturghan bu pa'aliyetning X tiki teshwiqati. 2024-Yili dékabir.

9-Dékabir küni jenwede Uyghurlar uchrawatqan irqiy qirghinchiliqni dunya jama'etchilikining semige sélish meqsitide filim qoyush hemde söhbet yighini uyushturulghan. Amérikaning jenwediki xelq'araliq organlargha mes'ul elchiliki bilen Uyghur herikiti teshkilati, yershari qoghdash mes'uliyiti merkizi we xelq'araliq insan heqliri mulazimiti qatarliq 4 orun birlikte uyushturghan bu pa'aliyetke amérikaning b d t kishilik hoquq kéngishide turushluq da'imiy elchisi mishél teylir xanim qatniship söz qilghan.

U sözide amérikaning Uyghurlar bilen bir septe turushni dawam qilidighanliqini tekitlep mundaq dégen:

“Biz Uyghurlar we shinjang Uyghur aptonom rayonidiki bashqa az sanliq milletler bilen her da'im bir septe turimiz. Bügünki bu pa'aliyet peqetla roshen abbas we uning hedisi doxtur gülshen abbas heqqidiki filimni qoyush emes, belki bizning shinjangdiki we dunyaning herqaysi jayliridiki zulumgha uchrighan barliq kishilerge ularni untup qalmighanliqimiz heqqide küchlük eskertish bérishni meqset qilidu.”

Mishél teylir xanim sözi dawamida sabiq kishilik hoquq aliy komissari mishél bachélétning ishxanisi teripidin Uyghur élidiki weziyet bahalap chiqilghan doklat élan qilin'ghanliqigha ikki yildin ashqanliqi we bu doklatta Uyghur élide yüz bériwatqanlarning “Insaniyetke qarshi jinayet” tin ibaret xelq'araliq jinayet shekillendürüshi mumkinliki heqqide xulase chiqirilghanliqini eslitip turup yene munularni dégen:

“2022-Yili 9-ayda, amérika b d t da kishilik hoquq aliy komissari ishxanisining bu diqqet qozghaydighan bahasi heqqide munazire élip bérish qararini otturigha qoydi. Eyni chaghda bu tedbirni qollimaydighan döletlermu söz qilip, shinjangdiki Uyghurlar we bashqa musulman az sanliq milletlerning nachar weziyitini qattiq tenqid qildi hem xitay üstidin xelq'araliq eyiblesh peyda qilishqa tirishti. Bu yil küzde, kishilik hoquq kéngishide, men 10 döletke wakaliten birleshme bayanat élan qilip, xitayni aliy komissar ishxanisi bilen hemkarliship turup, 2022-yildiki bahalashta otturigha qoyulghan tewsiyelerni ijra qilishqa chaqirdim. Ikki yildin kéyinki bügünki kündimu xitay xelq jumhuriyiti doklatning netijisini we heqiqetlerni dawamliq ret qiliwatidu.”

Mishél teylir sözi dawamida amérikaning bu jehettiki tirishchanliqlirini dawamlashturidighanliqini tekitlep munularni dégen:

“Amérika, Uyghur musulmanliri duch kéliwatqan bu ümidsiz kishilik hoquq weziyitini untup qalmidi we untup qalmaydu. Kishilik hoquq kéngishining qolida bu mesililerni hel qilidighan nurghun chariler bar. Adaletsizlik meyli qaysi jayda yüz bersun, biz uni choqum eyiblishimiz kérek. Héchqandaq dölet adalettin üstün emes.”

Mishél teylir xanimning sözidin kéyin, pa'aliyette roshen abbas xanimning tutqundiki hedisi gülshen abbasning mesilisi yorutulghan “Hedemni izdep” namliq filim qoyulghan we arqidin Uyghurlarning hazirqi weziyiti heqqide bir söhbet pirogrammisi uyushturulghan.

“Ghayib qilin'ghanlarning hékayisi” dep atalghan bu söhbet pirogrammisigha roshen abbas xanim bilen birlikte, hedisi gülshen abbas xanimning amérikadiki qizi ziba murat we filim ishligüchi jawad mir qatarliqlar qatniship söz qilghan.

Roshen abbas xanim yighin anglighuchilirigha “Uyghur irqiy qirghinchiliqining hélihem dawam qiliwatqanliqini, xitay hökümitining Uyghurlargha séliwatqan zulumning bir künmu toxtap qalmighanliqini” tekitligen we xelq'aradin bu heqte yenimu köp xizmetlerni qilishi, herqaysi döletlerning bu mesilide yenimu aktip tedbir qollinishi lazimliqini bildürgen.

Roshen abbas xanim radiyomizgha qilghan sözide, Uyghur irqiy qirghinchiliqini xatirilesh künide ötküzülgen bu pa'aliyetke amérikaning kishilik hoquq kéngishide turushluq da'imiy elchisi mishél teylir xanimning biwasite kélip qatnishishining muhim ehmiyetke ige ikenlikini bildürdi.

U yene, 9-dékabir küni irqiy qirghinchiliqini xatirilesh küni munasiwiti bilen ötküzülgen bir qatar pa'aliyetler arqiliq Uyghurlargha qaritiliwatqan irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetlerni toxtitish, hör we erkin yashash iradisining yene bir qétim namayan qilin'ghanliqini éytti.

“Ghayib qilin'ghanlarning hékayisi” dep nam bérilgen bu pa'aliyetke amérika we bashqa bir qisim döletlerning b d t diki diplomatliri, kishilik hoquq organliri mutexessisliri, pa'aliyetchiler, shuningdek bu mesilige qiziqidighan köpligen kishiler qatnashqan.