6  Yashliq Uyghur-amérika xanqizi erden'ay we uning judaliqqa tolghan a'ile hékayesi

Adalet xanim qizi erden'ay bilen musabiqide

 Ular “Menggü bille yashaymiz” dep wedileshkenler idi

Amérikaning wirjiniye shitatida turushluq narkoz doxtur yardemchisi adalet sabit, 2016-yilinng axirliri özi bilen bir kesiptiki ürümchide yashawatqan ablimit abliz bilen torda tonushup qalghan. Ularning söhbiti kéyinche kesipdashliqtin dostluqqa aylan'ghan. 2017-Yilining bashlirida adalet ürümchidiki uruq-tughqanlirini yoqlap kelgech ablimit bilen yüz turane körüshüp béqishni qarar qilip, ürümchige barghan. Teqdir- qismet bu ikki yashni bir-birige mehkem baghlighan.

2017-Yili 1-ayning 9-küni adalet sabit bilen ablimit abliz bir ömür bille yashashqa wediliship, ürümchide toy xéti alghan. Ularning ata- ana we uruq-tughqanliri bu bir jüpler üchün nikah murasimi ötküzüp, ularning menggü bille ötüshi hem bextlik bir a'ile qurushi üchün du'a qilishqan. Nechche ay ötkendin kéyin, adalet hamilidar bolghan. Uning dem élish waqti toshup qalghachqa, xizmet munasiwiti bilen amérikagha qaytishqa toghra kelgen, emma yoldishi ablimitning amérikagha bérish wizisi téxi hel bolmighan. Shuning bilen adalet amérikagha qaytip turidighan, ablimit wiza ishlirini hel qilip arqisidin baridighan bolghan. Shundaq qilip, adalet shu yili 3-ayning 18-küni amérikagha qaytip kelgen.

Adalet éghir'ayagh bolup amérikagha özi yalghuz qaytip kelgen bolghachqa, turmushta köp qiynalghan, emma yiraqtiki yoldishi ablimit téléfonda uninggha her waqit teselli we medet bérip turghan, shundaqla özining wiza alghan haman yolgha chiqidighanliqini éytqan. Halbuki, Uyghur rayonidiki weziyet künsanap yamanlashqan, 2017-yili iyunning bashlirida saqchilar ablimitni izdep kélip, uning pasportini éliwalghan. Ular ablimitqa “Wiza üchün amérika elchixanisi bilen körüshüsh waqting békitilgende andin pasportungni qayturup bérimiz” dégen. Epsuslinarliqi shuki, 2023-yilining axirghiche adalet amérikadiki munasiwetlik orunlar bilen körüshüp, jem'iy üch qétim yoldishi üchün béyjingdiki amérika elchixanisi bilen körüshüsh waqtini orunlashturghan bolsimu,  emma saqchilar ablimitning pasportini qayturup bermigen.

RFA/Gulchehre

 Ata méhrisiz chong bolghan erden'ay “Uyghur xanqiz” bolup tonuldi

Shuningdin kéyin ablimit amérikagha kélelmigen, adalet yalghuz yashashqa mejbur bolghan ularning qizi erden'ay amérikada tughulghan,  aridin yillar ötüp, ularning qizi erden'ay 6 yashqa kirgende, yeni 2023-yili adalet erden'ayni “Amérika döletlik xanqiz” tajini talishish musabiqisige qatnashturghan. Mezkur musabiqige erden'ay “Uyghur xanqizi” dégen nam bilen qatnashqan. Minglighan kishiler bilen tolghan chong zalidiki ékranda “Uyghur” dégen xet chongaytilip körsitilgen, erden'ay “Men Uyghur xanqizi” dep özini tonushturghanda, adalet qizidinmu bekrek hayajanlan'ghan.  “Men qilalidim”, deydu adalet öz- özige teselli bérip.

 Alte yashliq erden'ay, “Dadamni séghindim, men dadamni öyimizge ekilish üchün küresh qilimen” déginide, adalet köz yéshini zadila tutalmaydu. Shu minutlarda adalet, “Kashki, dadingizmu mushu yerde bolghan bolsa, sizning qanchilik qeyser, eqilliq chong bolghiningizni körgen bolsa, hayatingizdiki bu untulmas minutlarni biz bilen bille ötküzgen bolsa, neqeder güzel bolatti-he?!” dep pichirlaydu öz-özige.

Qizi özining musabiqide érishken xanqizliq tajini médallirini kitab ishkapidiki dadisi we anisining toy xatire süritining yénigha tizip qoyghanda, adalet sürette külümsirep turghan yoldishigha qarap, “Qizimiz yaxshi chong boluwatidu, ablimt” deydu.

 “Yoldishim axiriqi téléfon körüshüshimizde özige oxshimay qaldi”

Qizi yéngi tughulghan waqitlarda adalet bilen ablimit ündidarda da'im körüshüp turghan, lékin künler ötkenséri ehwal yamanlishishqa bashlighan.

2022-Yili yanwarda yoldishi ablimit tuyuqsizla adaletke widiyoluq téléfon qilghan, téléfon bir qanche qétim üzülüp ketken. Adalet qayturup téléfon qilghanda, yoldishi ilgirikige zadila oxshimaydighan soghuq bir keypiyatta qattiqraq awazda gep qilghan. Adette özining öyidin téléfon qilidighan yoldishi bu qétim adaletning ata-anisining öyige kélip téléfon qilghan, hetta adaletning ata-anisimu téléfonni élip uning bilen körüshüp qoymighan.

Bu qétim adaletning yoldishi özige oxshimighan bir halette qopal awazda sözleshke bashlighan: “Qalaymiqan yerlerge baridikensiz, qalaymiqan ademler bilen ariliship, qalaymiqan ishlarni qilidikensiz. Öyde jim olturup, balimizni baqsingiz bolmamdu!?”. Adalet tunji qétim yoldishidin  bundaq qattiq gep anglighan bolghachqa, néme déyishini bilelmey qalghan. U ichide “Men sizni amérikagha ekélish üchün Uyghurlar teshkilligen we men baralaydighan barliq namayishlargha bérishtin, qizimgha Uyghur tili we ussulini ögitish üchün Uyghur ana til mektipige apirishtin bashqa néme ish qilmidim?” dep ünsiz yash tökken. Abduxaliq Uyghurning jemetige tutushidighan yoldishi bu qétim téléfonda qizi erden'aygha Uyghurche ögetmisimu bolidighanliqini, amérikada bolghandikin in'glizche bilsila yéterlik bolidighanliqidin wez éytip, qizini Uyghur ana tili mektipige élip barmasliqni ima qilghan.

 “Qizimning dadisi bilen bille bolghinini körsem, dunyadiki eng bextlik ayalgha aylan'ghan bolattim!”

Alte yildin buyan adalet qizi bilen yalghuz yashap kelgen. Her küni tamaq üstilide ana-bala  ikkiylen bir- birige hemrah bolghan. Erden'ay qumchaqtek qara közliri bilen adaletke her qétim külümsirep qarighinida, u közlerde “Bir-ömür bille ötimiz” dep wedileshken yoldishi ablimitning simasini körgendek bolghan. U qizigha “Közliringiz, külümsireshliringiz be'eyni dadingizgha oxshaydu” dep qizigha dadisining süretlirini körsetken we alte yil burunqi güzel eslimilerni esligen.

Adalet öyide Uyghurche muzikilarni qoyup, qizi bilen bille ussul oynap, Uyghurche naxshilarni éytip, qizigha Uyghur tili we kimlikni ögitishke térishqan. Heptide bir qétim qizini izchil halda Uyghur ana til mektipige aparghan. U, Uyghur ana til mektipide Uyghur balilargha ussul ögetken. U amérikagha kélishtin burun ürümchidiki Uyghur aptonom rayonluq muqam ansambilida kespi ussulchi bolup ishligen bolghachqa, amérikada chong boluwatqan Uyghur balilirigha Uyghur ussuli ögitishni özining mes'uliyiti, dep bilgen.

Her qétimliq noruz we yéngi yilliq pa'aliyetlerde uning ussul sinipining qizliri Uyghur jama'itige oyun körsitip kelgen. U qizlarning qatarida qizi erden'aymu bar bolup,  balilarning Uyghurche ussul kiyimlirini kiyiship, Uyghur muzikilirigha tengkesh qilip shox Uyghur ussuligha chüshüshi, uninggha ümid béghishlighan, yat ellerde Uyghur kimlikining yoqap ketmeydighanliqigha bolghan ishenchini ashurghan.

Adaletning qizi “Amérika döletlik xanqiz” tajini talishish musabiqisining alahide maharet bölikide uchisigha etles köynek, béshigha chimen doppa kiyip, “Chimen doppam” dégen Uyghur balilar naxshisigha ussul oynighan. Erden'ayning ussuli dunyaning her qaysi jayliridin kelgen tamashibinlarning diqqitini qozghighan. Adalet qizining shundaq tétik, shox chong boluwatqini körgende, dadisi bilen bille ötküzidighan eng güzel sebiy baliliq waqitlirining aqqan sudek ötüp kétiwatqanliqidin, bu waqitni menggü qayturuwalghili bolmaydighanliqidin chongqur epsuslan'ghan.  

U ziyaritimizning axirida qizini quchaqlap turup shundaq dédi: “Qizimning chirayi dadisigha bek oxshaydu. Qizimgha qarisam, uni körgendek bolimen. Qizimning dadisi bille oynighinini körsem, pütün dunyadiki eng bextlik ayalgha aylan'ghan bolattim. Ulugh allah, shu künlerni baldurraq nésip qilghay. Bu dunyada hayat yashawatqan yoldishim bilen qizimizni bille chong qilish némishqa bunche teske toxtaydu?”