“Amérika döletlik tilawet nashtiliq ziyapiti” de Uyghurlar üchün du'a qilindi

Roshen abbas xanim yoldishi ablikim idris ependim bilen birge “Amérika döletlik tilawet nashtiliq ziyapiti” de. 2020-Yili 6-féwral. Washin'gton, d. S., amérika.

6‏-Féwral küni washin'gtonda ötküzülgen “Amérika döletlik nashtiliq ziyapiti” amérikida 1953-yilidin bashlap her yili bir qétim ötküzüp kéliniwatqan bir en'eniwi pa'aliyet. Amérika dölet mejlisning sahibxaniliqida shundaqla amérikadiki tesiri küchlük siyasiy we xristi'an dini teshkilati bolghan “A'ile we xelq'ara fondi” namliq teshkilatning orunlashturushidiki bu ziyapetke amérikaning siyaset, jem'iyet we tijaret sahesidiki serxiller we herqaysi döletlerdin teklip qilin'ghan méhmanlar qatniship, özining du'a-tileklirini otturigha qoyup, birlikte du'a qilidighan muhim sorunlarning biri bolup hésablinidu.

Bu qétimliq ziyapetning Uyghurlar üchün alahide bir ehmiyiti bar bolup, bu yighin'gha amérikadiki “Uyghur herikiti” namliq teshkilatning bashliqi roshen abbas xanim we türmidiki Uyghur ziyaliysi ilham toxtining qizi jewher ilham teklip bilen qatnashti. Shundaqla yene, amérika awam palata re'isi nensi pélosi xanim lagérlarda qamilip yatqan Uyghurlar üchün du'a qildi. 

Nensi pélosi du'asida mundaq dégen: “Ey tengrim, bizning bügünki nashtida bu yerge jem bolup, diniy étiqadi seweblik jazalan'ghan mezlumlargha, iz-déreksiz ghayib bolghan we öltürülgen milyonlighan kishilerge du'a qilishimizgha imkaniyet bergining üchün rehmet éytimiz. Biz benchen lamagha we özining diniy étiqadigha egiship, xitayda türmilerge tashlan'ghan hem ghayib bolghan barliq tibet buddistlirigha du'a qilimiz. . . Biz öyliridin mejburiy halda juda qilinip, xitayning lagérlirigha qamalghan bir milyondin üch milyon'ghiche bolghan Uyghurlargha du'a qilimiz. Shundaqla biz se'udi erebistanliq ra'if bedawigha, özining pikirini erkin ipadilep, türmilerge qamalghan yazghuchi hem erkin diniy mutepekkurlargha du'a qilimiz!”.

Mezkur ziyapette dini erkinlikning kishilik hoquqning asasi ikenliki we herbir insanning öz dini étiqadi bilen xalighanche we erkin halda yashash we öz étiqadini yashnitish hoquqigha ige bolushi kérekliki tekitlendi. Shuning bilen birge, amérikaning ilgirikige oxshashla buningdin kéyinmu dunya miqyasida diniy étiqadi sewebidin zulumgha uchrawatqanlarning derdige derman bolush, diniy étiqad erkinlikining dunya miqyasida kapaletke ige qilinishi üchün dawamliq xizmet qilidighanliqi tekitlendi. Ziyapet jeryanida ziyapet ehlige dunyaning herqaysi jaylirida zulumgha uchrawatqan her xil dinlargha tewe millet we xelqlerning wekilliri süpitide 11 kishi widiyo filimi arqiliq tonushturuldi. Ular ichide roshen abbas xanim we jewher ilham bolup, ikki neper Uyghur orun aldi. 

Tonushturushta, roshen abbas xanim, Uyghurlar uchrawatqan zulumgha diqqet tartish üchün qurulghan “Uyghur herikiti” teshkilati bashliqi, déyildi. Jewher ilham bolsa, “Xitaydiki Uyghurlar we xitaylar arisidiki öz-ara chüshinishni chongqurlashturush üchün yazghan yazmiliri seweblik béyjing ayrodromida qolgha élin'ghan ilham toxtining qizi” ikenliki tonushturuldi. 

Qisqa widiyo filimi ayaghlashqandin kéyin, ziyapet bashqurghuchisi töwendikilerni dédi: “Biz bügün yuqirida ékranda körsitilgenlerning bir qisimlirini bu ziyapitimizge alahide teklip qilduq. Biz bu arqiliq herbiringlargha shuni démekchimizki, silerning derdinglar emdi bir sir emes. Biz silerni bilimiz we siler üchün du'a qilimiz, siler we dunyaning herqaysi jaylirida dini sewebidin ziyankeshlikke uchrawatqanlarning heqiqiy erkinliki üchün xizmet qilimiz. Biz jumhuriyetchiler, démokratlar, dölet mejlisi we hökümet hemmimiz silerge du'a qilimiz”. 

Arqidin riyasetchining yuqiridiki widiyoda körsitilgen kishilerni ornidin turushqa dewet qilishi bilen zal ichide güldüras alqish sadaliri yangridi. 

Roshen abbas xanim bügün bizning ziyaritimizni qobul qilip özining shu minutlardiki héssiyatini ortaqlashti. 

U, alqish sadaliri ichide özining hem qayghurghanliqini hem ümidke tolghanliqini éytti. Roshen xanim sözide: “Uyghurlarning mesilisining bügünkidek sewiyede tonulushi üchün lagérgha qamalghan 1-3 milyon etrapida xelqimiz zor bedel tölidi” dédi. Biraq u shuning bilen birge özining cheksiz ümidke tolghanliqini, Uyghurlarning emdi yalghuz emeslikini hés qilghanliqini bildürdi. 

Mezkur ziyapetke yene dunyaning 140 qa yéqin dölet we rayonliridin kelgen siyasetchiler, muhim erbablar we shundaqla dölet prézidéntlirimu qatnashqan bolup, bundaq bir sorunda Uyghur mesilisining otturigha qoyulushi amérikaning dölet ichi we sirtigha qaratqan siyasetliride Uyghur mesilisini algha süridighanliqining ipadisi, dep qarashqa bolidiken.

Jewher ilham bügün radiyomizgha bu heqte élxet arqiliq qayturghan inkasida: “Men özümning bu ziyapetke qatnashqanliqimdin intayin sherep hés qildim, chünki Uyghurlar milliy we dini kimliki sewebidin uchrawatqan zulum yorutulghan bu ziyapette amérika we dunyadiki 140 din oshuq dölet we rayondin kelgen kishiler ortaq halda Uyghurlar üchün jümlidin lagérlargha qamalghan Uyghur qérindashlirimiz üchün du'a qildi” dédi.

Roshen xanim buning ehmiyitining intayin zorluqini tekitlidi. 

Amérika prézidénti donald tramp, mu'awin prézidénti mayk pens, awam palata re'isi nensi pélosi xanim we dölet mejlis ezaliri shundaqla yene herqaysi shtatlardin kelgen shtat bashliqliri, kéniye prézidénti we sabiq bash ministiri, albaniye prézidénti we shundaqla kosowa bash ministiri qatarliq yuqiri derijilik zatlar qatnashqan bu ziyapet amérikining tereqqiyati, tinchliqi shundaqla dunya tinchliqi üchün küch chiqiriwatqan hersahe kishilirige du'a qilish we shundaqla yenimu güzel bir dunya qurup chiqish üchün yaxshi tileklerni tilesh bilen ayaghlashti.