“дуня ана-тил байрими” верҗинийәдики уйғур ана-тил мәктипидә тәнтәнә қилинди
“меһрибан ана” уйғур ана тили мәктипиниң қурғучиси сүрәййә қәшқири ханим сөз қилмақта. 2022-Йили 20-феврал.
Photo: RFA
Муһаҗирәттә яшаватқан уйғурлар ана тил мәктәплирини ечип уйғур мәдәнийити билән тәң ана тилини сақлап қелишқа тиришчанлиқ көрсәтмәктә. Верҗинийә штатиниң фәйирфәкс райони, америкадики уйғурлар нисбәтән мәркәзлик олтурақлашқан җай һесаблиниду. Мушу әтраптики уйғурларниң пәрзәнтлирини өз ана-тили вә мәдәнийити билән тәрбийәләштә мунтизим мәктәп болмаслиқтәк қийинчилиқини көздә тутуп, сүрәййә қәшқири ханимниң тиришчанлиқида 2017-йили “меһрибан ана” уйғур ана тили мәктипи қурулғаниди. Дәсләп 3 синип билән қурулған бу ана тил мәктипи һазирқи 9 синиплиқ, айрим 9 оқутқучи, 15 пидаий вә 100 гә йеқин оқуғучиси бар болған, нисбәтән көләмләшкән бир мунтизим мәктәп һалитигә кәлди.
20-Феврал(йәкшәнбә) күни, “меһрибан ана” уйғур ана тили мәктипиниң, верҗинйә штатидики уйғур мәркизидә өткүзгән “дуня ана тил күни” тәбрикләш паалийити башқичә қайнам-ташқинлиққа чөмди. Мәктәпниң оқутқучи-оқуғучилиридин башқа ата-анилар вә көп санда уйғур җамаити мәктәпкә йиғилип, 23-нөвәтлик дуня ана тил байримини алаһидә тәбриклигән.
Һәр йилниң 21-феврал күни, бирләшкән дөләтләр тәшкилати тәрипидин “дуня ана тил күни” қилип бекитилгән. Йиллардин буян уйғурлар бу күнни алаһидә қизғинлиқ билән әһмийәтлик уссулларда өткүзүп кәлмәктә. Болупму хитай һөкүмити уйғурларға қарита ассимилятсийә сияситини күчәйтип ашкара һалда мәдәнийәт қирғинчилиқи елип бериватқан йеқинқи йилларда, муһаҗирәттики уйғурлар үчүн бу күн, өзлириниң уйғур ана тилиға болған сөйгүси вә һөрмитини ипадә қилидиған, вә ана-тил һәм мәдәнийитини сақлап қелишқа болған үмид һәмдә ирадисини намаян қилидиған бир күнгә айланди.
“меһрибан ана” ана тили мәктипиниң мәзкур паалийитигә, вашингтон алаһидә райони вә әтраптики верҗинийә, марйланд қатарлиқ штатлирида олтурушлуқ уйғурлар вә уларниң бу мәктәптә оқуватқан пәрзәнтлири вә бу мәктәптә уйғур тили өгиниватқан бәзи америкалиқлар болуп 300 дәк меһман қәдәм тәшрип қилған.
Мәктәп мудири сүрәййә қәшқири ханим ечилиш нутқида, бу мәктәпниң оқутқучи оқуғучилириға, ана тил мәктипиниң тохтап қалмаслиқи үчүн пидаий болуватқан “ата-анилар комитети” ға рәһмәт ейтқан. У йәнә ана-тил мәктәплириниң тәрәққияти ялғуз ана тил мәктәп вә оқутқучилириғила бағлиқ болупла қалмастин, пүтүн муһаҗирәттики уйғур зиялийлири вә уйғур җәмийитиниң, һәр бир уйғурниң қоллишиға моһтаҗ икәнликидәк сәмимий тиләклирини билдүргән.
Паалийәткә мәктәпниң илмий мудири вә оқутқучиси рошән хәмит ханим риясәтчилик қилған болуп, униң риясәтчиликтики тәбиий вә юмуристик таланти биләнму ата-аниларни қайил қилған.
Уйғурчә миллий кийимлири, чимән вә бадам доппилири билән сәһнигә чиққан омақ уйғур пәрзәнтлириниң чүчүк ана-ана тилда орунлиған һәр хил номурлири, җүмлидин омақ қизларниң орунлиған усули, уйғур тарихидики мәхмут қәшқири, йүсүп хас һаҗип, аманнисахан, нозугүм, абдухалиқ уйғур, абдуреһим өткүр қатарлиқ мәшһур шәхсләрни тәқлид қилип чиққан омақ балиларниң чүчүк тили, чинтөмүр батур драмиси, һайванатлар оюни, омуми хор, бөшүк тонуштуруш, әҗдадлар шәҗәриси қатарлиқ номурлар ата-аниларни вә уйғур җамаитини мәһлия қилған.
Ата-анилар вә уйғур җамаити, пидакар уйғур ана-тил оқутқучилириға гүл дәстиләр тутуп, уларниң әҗригә миннәтдарлиқини билдүрүшкән. Лагер шаһити турсунай ханим вә шәрипә ханим бирлишип тәйярлиған әтләс тон сүрәййә ханимға кийдүрүлгән.
Мәктәп мудири сүрәййә ханим зияритимизни қобул қилип, бу паалийәтниң оқутқучиларниң әҗри, оқуғучиларниң тиришчанлиқи вә нәтиҗилири, ана-тил оқутушиниң, ана тилни қоғдашта қанчилик муһимлиқини намаян қилған болса, болупму ата-аниларниң көрсәткән қизғинлиқи, қоллиши, оқуғучиларниң таланти, җасаритиниң өзигә, уйғур ана тил мәктәплири, уйғур тилимиз дуч кәлгән һәрқандақ хирисни йеңидиғанлиқидин үмид бәргәнликини билдүрди.
Үрүмчидики 14-оттура мәктәпниң сабиқ оқутқучиси, “меһрибан ана” мәктипиниң илмий мудири рошән хәмит ханим уйғур тил-йезиқи очуқ ашкара чәклиниватқан, әң зор хирисқа учраватқан мушундақ бир пәйттә, уйғур әвладлирини өз ана тили вә мәдәнийитиниң варислири қилип йетиштүрүштә ана тил мәктәплириниң ролиға сәл қариғили болмайдиғанлиқини билдүрди. У йәнә заман вә макан чәклимисини бесип өтүп ана тил мәктәплирини техиму көләмләшкән, техиму системилашқан, мунтизимлашқан, кәсипләшкән мәктәп һалитигә әкелиш үчүн, муһаҗирәттики уйғурларниң ана-тил оқутқучилар қошуниға һәммидин еһтияҗлиқ икәнликини әскәртти.
“меһрибан ана” уйғур ана тили мәктипиниң оқутқучилири, ковид юқуми мәзгилидиму, уйғур балилириға тор арқилиқ дәрс өтүшни давамлаштуруп кәлгәниди. Шундақла бу ана тил мәктипи, уйғурлар вәзийити америка мәтбуатлиридин кәң орун еливатқан йеқинқи йилларда, вашингитон почтиси, америка авази қатарлиқлар тәрипидинму тонуштурулғаниди.
- Бәхтияр бөрә: “мән уйғур, мән террорчи әмәс, ирқий қирғинчилиқни тохтат”
- Америка уйғур академийәсиниң 3-нөвәтлик сайлимида алдинқи хизмәтләр хуласилинип йеңи пиланлар оттуриға қоюлди
- Гүлистан әзиз: “иккинчи вәтиним-японийәни хитай тәһтидидин агаһландуруш вә қоғдаш мениң бурчум”
- Нури түркәл: “мениң комиссарлиқ хизмитим болсун вә яки һазирқи рәислик хизмитим болсун һәммиси асаслиқ уйғурларниң хизмитини қилишни мәркәз қилған”
- Д у қ пүтүн дунядики уйғурларни “5-июл үрүмчи қирғинчилиқи” ниң 13 йиллиқини хатириләшкә чақирди
