Uyghur akadémiyesi her xil kesipler boyiche kurs échip Uyghur perzentlirining yétilishige ehmiyet bermekte

Muhajirettiki Uyghurlar özliri turuwatqan döletlerde arqimu-arqidin Uyghur mekteplirini échip, perzentlirige Uyghur tili ögitish we milliy kimlik yétildürüsh üchün tirishipla qalmastin, bu yil türkiyede resim sizish kursimu achqan. Uyghur akadémiyesi wexpisi 2023-yili 5-ayning 24-küni resmiy türde ana til we resim kursini échip oqughuchilarni terbiyeleshke bashlighan idi. Mezkur oqughuchilar ana til sawat chiqirish sinipida ögen'gen herplirige munasiwetlik sözlerni oquyalaydighan yaki imla bilen qurlargha chüshürüp yazalaydighan, shuningdek Uyghur tilida rawan sözliyeleydighan bolushqa bashlighan.

Ular Uyghur sawaqdashliri bilen uchrishish, Uyghur tilidiki qoshaqlarni yadlash we chöcheklerni anglash arqiliq Uyghur tili muhiti bilen uchrashqan. Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur akadémiyesi bash katipi abdulhemid qaraxan ependi mundaq dédi: “Uyghur perzentlirining her tereptin yétishken, iqtidarliq, weten-milletke yaramliq izbasarlardin bolup yétiship chiqishi üchün Uyghur akadémiyesi wexpimiz, istanbuldiki Uyghurlar zich olturaqlashqan rayon safaköyde we torda mektep dersliridin sirt her xil tiptiki kurslarni échishni pilanlighan iduq. Sinipta we torda ana til kursi bilen resim kursi dawamlashmaqta. Türkiye istanbuldiki Uyghurlardin sirt her qaysi döletlerdiki Uyghur balilarmu tor arqiliq ishtirak qilmaqta.”

Resim kursigha qatnishiwatqan oqughuchilar sidam sizma, su boyaq, sham (pastel) boyaq, may boyaq resimlerni sizishni we resim nezeriyelirini ögen'gen. Ulargha yene ressamliq we ressamlar heqqide melumatlar bérilgen. Resim oqutquchisi aygüzel xanim bu heqte melumat bérip mundaq dédi: “Resim dersimiz 6-ayda bashlan'ghan idi. Deslepte Uyghur balilar zor qizghinliq bilen tizimlatqan idi. Üch ay jeryanida rastinila resim sizishqa qiziqidighanlar qaldi. Bezi balilarning yéshi kichik bolghachqa dawamlashturalmidi. Bezi oqughuchilar resim sizishta kishini heyran qalduridighan derijide talantliq. Bu oqughuchilargha her xil türde resim sizishni ögetkendin sirt tonulghan ressam ghazi emet we merwayit hapizgha oxshash kishiler toghrisidimu melumat bériwatimen. Yaxshi kétiwatidu.”

Aygüzel xanim resim sizishta talantliq oqughuchilarning türkiyediki resim akadémiyeliri bilen alaqiliship, bu kesipte özini tereqqiy qildurushi kéreklikini bildürdi. Uyghur akadémiyesi achqan kursta Uyghur tili dersi ötüwatqan serdar sattar ependi Uyghur ata-anilarning perzentlirige ana til ögitishte bolghan qizghinliqining burunqigha qarighan bekla yuqiri ikenlikini, Uyghur yash-ösmürlerning qiziqip yaxshi öginiwatqanliqini bildürdi.

Uyghur akadémiyesi bash katipi abdulhemid qaraxan ependi Uyghur tili kursliri we mekteplirining Uyghur milliy mewjutluqini saqlash we perzentlerde milliy kimlik yétishtürüshtiki rolining zor ikenliki tekitlep mundaq dédi: “Hemmimizge melum bolghinidek xitayning Uyghurlargha qaratqan sistémiliq irqiy qirghinchiliqi Uyghurlarning milliy kimliki we medeniyitige éghir tehdit salmaqta. Sherqiy türkistandiki ma'arip we memuriy organlarda Uyghur tilining ishlitilishi asasiy jehettin cheklen'gen bolup, Uyghur perzentliri xitay tilida ma'arip terbiyesi élishqa we öz tili hem medeniyitini untushqa mejburlanmaqta. Chet'ellerdiki Uyghurlarning öz milliy kimliki, tili we medeniyitini saqlap qélish we rawajlandurush arzusi téximu kücheymekte. Shunga biz Uyghur akadémiyesi Uyghurlarning bu arzusini qandurush üchün istanbuldiki wexpimizdiki sinipta we tor arqiliq Uyghur ana tilini ögitiwatimiz. Mezkur kursni bundin kéyin téximu kücheytish pilanimiz bar.”

Abdulhemid qaraxan ependi pat arida bashqa kurslarningmu bashlinidighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Biz pat arida tor arqiliq we sefaköydiki wexpimizning siniplirida Uyghur yash-ösmürliri üchün in'gilizche we türkche til kursliri achimiz. Undin bashqa, matématika, ijtima'iy we tebi'iy penler boyiche ders tekrar we teyyarliq kurslirinmu achimiz. Bu kursimizghimu istanbul we türkiyening her qaysi sheherliridiki we bashqa döletlerdiki Uyghur perzentliri iltimas qilsa bolidu.”

Melum bolushiche, hazir dunyaning herqaysi jayliridiki Uyghurlar muhajiret muhitidiki Uyghur sebiylirining öz milliy kimlikini untup kétishidin saqlinish üchün mushu xildiki tetillik we heptilik kurslarni échishni pa'al dawam qilmaqta. Shuning bilen birge buning mu'eyyen derijide ünüm bériwatqanliqimu melum bolmaqta.