Uyghurlar herxil pa'aliyetler bilen “Dunya ana til küni” ni xatirilidi

21-Féwral “Dunya ana til küni” ning aldi-keynide, dunyaning herqaysi jayliridiki Uyghurlar herxil shekildiki pa'aliyetler bilen bu künni xatirilidi we Uyghur tilining kelgüsi üstide muhakimilerni  élip bardi.

Sotsiyal médiyada taralghan bu xildiki uchurlarda Uyghur tiligha bolghan söygü-muhebbet izhar qilinipla qalmay, Uyghur tilini qoghdash, tereqqiy qildurush we qandaq qilip uni ma'arip tiligha aylandurush bash téma qilin'ghan ilmiy maqalilermu orun aldi.

Bu küni, Uyghur akadémiyesi “Uyghur milliy mewjutluqini saqlap qélishta ana til ma'aripining muhimliqi” dégen témida mexsus tor muhakime yighini uyushturdi.

Türkiyediki Uyghur doktor meghpiret kamal xanimning riyasetchilikide élip bérilghan bu pa'aliyette, shiwétsiyedin zulhayat ötkür xanim, norwégiyedin gülnar imam xanim we awstraliyedin selime kamal xanim qatarliqlar ana til ma'aripi heqqidiki qarashlirini anglighuchilar bilen ortaqlashti.

Xitay da'iriliri 2016-yili küzdin bashlap Uyghur tilini Uyghur aptonom rayonidiki ma'arip sahesidin pütünley cheklepla qalmay, Uyghur ma'aripigha munasiwetlik nopuzluq Uyghur ziyaliyliri, neshriyatchiliri we yazghuchilirini türkümlep qolgha alghan.

Uningdin bashqa Uyghur tilida neshr qilin'ghan sansizlighan oqushluq we bir qisim “Sezgür kitablar” ning musadire qilin'ghanliqi radiyomiz teripidin xewer qilin'ghan.

Xitay bu jeryanda yene, 1. 8 Milyondin 3 milyon'ghiche bolghan Uyghurni jaza lagérlirigha tashlighan. Kéyinki xewerlerde lagérlardiki Uyghurlarning ten jazasigha uchrapla qalmay, jinsiy tajawuz we xorlashlargha duchar bolidighanliqi, Uyghur ayallirining ‍ mejburiy halda tughut cheklesh opératsiyesi qilin'ghanliqi, rayondiki tughut nisbitining shiddet bilen töwenligenliki sanliq melumatlar bilen ashkarilan'ghan.

Shuning bilen xitayning Uyghurlargha qaratqan ziyankeshliklirini “Irqiy qirghinchiliq” dep atash sadaliri kücheygen.

Netijide, amérikining eyni waqittiki tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo 19-yanwar “Irqiy qirghinchiliq qararini” élan qilip xitayning Uyghurlargha irqiy qirghinchiliq yügürüwatqanliqini étirap qilghan idi.

Sotsiyal médiyada taralghan uchurlarda yene öz ana tilini qoghdashning her bir Uyghurning bash tartip bolmaydighan mes'uliyiti ikenliki körsitildi.