Uyghur qizi arfiye éri yaponiye parlamént ezasi bolup saylandi

Muxbirimiz gülchéhre
2023.04.24
arfiye-eri.jpg Yaponiye awam palatasining saylimining 23-apirildiki netijiside, yaponiyening hakimiyet béshidiki libéral( erkin) démokratlar partiyesining parlamént ezasi bolup saylan'ghan Uyghur qizi arfiye éri(yaponche, Arfiya Eri) xanim qollughuchiliri bilen.
Social Media?Arfiya Eri

Yéqinqi mezgillerde, muhajirette yashawatqan Uyghurlarning chet'ellerde tughulghan ikkinchi yaki üchinchi ewladlirining özliri yashawatqan démokratik ellerning siyaset sehniside rol élishqa bashlighanliqi melum. Ularmu saylamgha qatnishish arqiliq özliri yashawatqan döletlerning siyasiy sehniside belgilik utuqlar qazanmaqta.

Yaponiyediki tughulup chong bolghan, bu yil 34 yashqa kirgen Uyghur qizi arfiye éri( yaponche( Arfiya Eri, yaponiye awam palatasining saylimining 23-apirildiki netijiside, yaponiyening hakimiyet béshidiki libéral( erkin( démokratlar partiyesining parlamént ezasi bolup saylan'ghan.

Yaponiyede bu nöwetlik parlamént saylimigha qatnishishqa tewekkül qilghan yaponiyede arfiye éri (Arfiye Eri) dégen isim bilen tonulghan arfiye abletning esli Uyghurche ismi elfiye bolup, u bultur yaponiyening hakimiyet béshidiki libéral( erkin( démokratlar partiyesi teripidin namzatliqqa körsitilgenidi. U yaponche, Uyghurche, xitayche, in'glizche, türkche qatarliq köp xil tilgha ige bolup, aldinqi 5 yilda u birleshken döletler teshkilatining nyu-yorktiki shtabida wezipe ötigen. Uyghurlar irqiy qirghinchiliqqa uchrawatqan bir mezgilde, chet'elde tughulghan ikkinchi ewlad Uyghurlardin biri bolghan elfiye yeni, arfyening yaponiye parlamént saylimigha namzat bolghanliqi, yalghuz uning Uyghurluq arqa körünüshi bilenla emes, belki köp qirliq we köp tilliq küchlük namzat ikenliki bilenmu blombérg qatarliq xelq'araliq metbu'atlardimu köp qétim tilgha élin'ghanidi.

Yaponiyening téléwiziye qanalliri we arfiyening özining tiwittér hésabidiki uchurlargha qarighanda, yaponiyening chiba nahiyesi 5-rayonida élip bérilghan toluqlima saylamda u 50.578 Bélet (%30,58) awazgha ériship, arqisidiki namzattin 5000 awaz üstünlüki bilen yaponiye parlaméntida orun alghan tunji Uyghur-yapon siyasiyoni bolup qalghan.

Arfiyening yaponiye parlamént saylimida utuq qazinishi, muhajirettiki Uyghurlarning siyasiy we ijtima'iy hayatidiki nahayiti chong weqe hésablinidu. Shutapta bu xosh xewer muhajirettiki Uyghurlarni hayajan'gha salghan, ular ijtima'iy tartqularda bu xewerni hembehrlep tentene qilishmaqta.

Dunya Uyghur qurultiyimu, 24-aprél küni bu munasiwet bilen mexsus bayanat élan qilip, yaponiye awam palatasigha arfiye érining saylan'ghanliqini alqishlidi. Bayanatta buning Uyghur yapon jem'iyiti, shundaqla dunyadiki Uyghurlar üchün tarixiy ehmiyetke ige muhim ghelibe ikenliki otturigha qoyulghan. Dunya Uyghur qurultiyi yene arfiyening yaponiye puqraliri we döletning menpe'eti üchün xizmet qilidighanliqigha qet'iy ishinish bilen teng uning yaponiye parlaménti we bashqa yuqiri derijilik munberlerde Uyghur mesilisini otturigha qoyidighanliqigha bolghan ümid-ishenchisini ipadiligen.

Melum bolushiche, 34 yashliq arfiyening ata-anisi Uyghur élidin yaponiyege oqushqa bérip qélip qalghan bolup, u 10 yash waqtida yaponiye puqraliqigha ötkeniken.

U aliy mektepni amérikaning jorjitawn uniwérsitétining tashqi siyaset fakultétida oqughan. U nyu-yorktiki birleshken döletler teshkilati katibat bashqarmisida ishleshtin burun yaponiye bankisida ishligen.

Arfiyening yaponiye siyasiy sehnisige kirgenliki yalghuz Uyghurlarnila emes uning amérikada oqughan jorjétawn uniwérstétidiki proffésorliridin Uyghurshunas jéymis milward ependini iptixarlandurghan. U radiyomizgha-24 aprél bu heqte mexsus tebrikname ewetti. U tebrik xétide mundaq yazghan: “Men arfiyege jorjitawn uniwérsitétida bilim bérish pursitige érishkinimdin xushalmen. U bir ilghar idiyege ige qaltis yash ayal. Shundaqla, uning ghayisi éniq idi. Uning méning yétekchilikimde élip barghan tetqqat netijisdiki dissértatsiyesi yuqiri bahalinip zhurnalda élan qilindi. Bu, bek az tehrirleshke mohtaj idi. Chiba wilayitining beshinchi rayonidiki kishiler arfiye éri xanimdek wekili bolghanliqi üchün teleyliktur”.

Yaponiyediki Uyghurlar, aylardin buyan arfiyening saylamdiki pa'aliyetliri we netijisige diqqet qilip kéliwatqan bolup, ularning téléwéziyediki saylam netijisi élan qilin'ghan haman, payoniye parlaméntida bir Uyghur parlamént ezasi bolghanliqidek bu xushalliq xewirini öz-ara hembehrlep we pütün dunyadiki Uyghurlargha yetküzüp ortaqlishiwatqanliqi melum. Yaponiye Uyghur jem'iyitining hey'et ezaliridin sawut muhemmet ependi, arfiyening yaponiyening hakimiyet béshidiki erkin démokratlar partiyesi wekili süpitide awam palatasigha saylam arqiliq saylinip kirishi muhajirettiki barliq Uyghur ewladliriningmu özliri yashawatqan döletlerning siyasiy sahesige kirishke tirishishigha bir yéngi yol körsitip berdi dep qaraydighanliqini otturigha qoydi.

Arfiye éri ottura asiya elliridin bashqa herqaysi chet döletlerde yashawatqan Uyghurlardin parlamént ezaliqigha saylan'ghan tunji Uyghur bolup, ijtima'iy taratqularda Uyghurlar uning yaponiye parlaméntigha kirishining, démokratik erkin ellerde yashawatqan Uyghurlarning ewladlirining özliri yashawatqan döletlerning saylamlirigha qatnishishigha we siyasitige arilishishigha ümid hem ilham bexsh etkelikini yézishti. Uyghur pa'aliyetchilerdin kanadadiki “Uyghur heqlirini himaye qilish qurulushi” ning ijra'iye diréktori memet toxti arfiyege yenimu zor utuq tiligendin bashqa, Uyghurlarning bir Uyghur qizigha bu pursetni bergen yaponiye xelqi we dölitidin minnetdar ikenlikini bildürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.