Бақитәли: "чапчалниң өзидила хитайниң ‹қара тизимлики' гә чүшкән қазақ вә уйғурлар 30 миңға бариду"

Мухбиримиз гүлчеһрә
2020-01-16

Қазақистандики қазақ лагер шаһитлиридин 47 яшлиқ бақитәли нур 2017-йили 10-айниң ахирлири қазақистандин сода қилип қайтқинида тутқун қилинип, илиниң чапчал наһийәсидики лагерға соланған. У бу лагерда 1 йил 8 ай йетиш җәрянида җигәр яллуғи вә өпкә яллуғиға гириптар болған һәмдә бөрәк вә башқа ички әзалиридин җәмий 9 хил охшимиған кесәллик пәйда болған.

У 2018-йили 11-айниң 16-күни аилисигә қоюп берилгән. У зияритимизни қобул қилғанда әләм билән: "мениңдәк сап-сақ бир адәмни, йәни аилисини беқиш үчүн тинмай әмгәк қилип йүргән бир әрни хитай һөкүмити бир йил қийнап ағриқчан қилип қойди. У җайда йетиватқанлар һазир қанчилик қийниливатқанду?" деди.

Бақитәлиниң билдүрүшичә, униң чоң қизи хитайдики бир алий мәктәпни пүттүрүп кәлгәндин кейин чапчалдики мәлум мәһәллә комитетиға мәмурлуққа орунлашқан икән. Униң қизи бу хизмәт җәрянида чапчалниң өзидин "қазақ тизимлик" кә киргүзүлгән қазақ, уйғур мәмурлар, ишчи-хизмәтчиләр вә кадирларниң архиплирини рәтләшкә қатнашқан икән.

Бақитәлини дәсләп униң чоң қизи қазақистанға давалитишқа елип чиққан. Арқидин униң аяли гүлнар ериниң қазақистанда сәкратқа чүшүп қалғанлиқини испатлап даириләргә тохтимай әрз қилған. Буниң нәтиҗисидә хитай һөкүмәт даирилири униң балилири билән 2019-йили қазақистанға чиқишиға йол қойған.

Гүлнар радийомизға уйғур елиниң йеқинқи вәзийити һәққидә көргән билгәнлирини аңлатти. Бақитәли лагерға елип кетилгәндин кейин уму мәһәллә комитетида күндә 10 саәттин сиясий өгинишкә қатнашқан икән. Гүлнар өзиниң бу җәрянда иқтисадий, роһий җәһәтләрдин еғир күнләрни бешидин кәчүргәнликини, әтрапидики уйғур аял қошнилириниң өзидинму еғир вәзийәттә икәнликини билдүрди.

Мәлум болғандәк, дәсләп лагерларниң барлиқини дунядин йошуруп кәлгән хитай һөкүмити 2019-йилидин башлап лагерларни "кәспий тәрбийәләш мәркизи" сүпитидә пәрдазлап көрситишкә башлиған иди. Гүлнар ханим хитай даирилириниң чапчалдиму шундақ көз боямчилиқ оюнлирини ойниғанлиқини, чәтәллик мухбирлар яки зиярәтчиләр кәлгәндә өзлири мәхсус таллап бекиткән кишиләрни көрүшүшкә орунлаштуридиғанлиқини ашкарилиди.

Бақитәлиниң билдүрүшигә қариғанда, йеқиндин буян бу бир җүп әр-аял радийомиз вә башқа хәлқаралиқ таратқуларға хитайниң чапчалда елип бериватқан инсанийәткә қарши қилмишлирини ашкарилиғанлиқи үчүн хитай һөкүмити уларниң чапчалда қалған қериндашлири вә туғқанлириға түрлүк бесимларни һәмдә тәһдитләрни селиватқан икән.