B d t 78-nöwetlik omumiy yighini künliride Uyghur pa'aliyetchiliri irqiy qirghinchiliq mesilisini her pursette tekitlidi

Washin'gtondin muxbirimiz jewlan teyyarlidi
2023.09.21
roshen-abbas-bdt-78-newyork-01 Amérikadiki muxbirlar we yazghuchilar fondi jem'iyitining “Dunyada kishilik hoquq we insaniyetning sijil tereqqiyatini kapaletke ige qilish” témisidiki muhakime yighini körünüshi, 2023-yili 18-séntebir, nyu-york
Roshen Abbas

Igilishimizche, 20-séntebir küni birleshken döletler teshkilati 78- nöwetlik omumiy yighini amérikaning nyu-york shehiride ötküzülüwatqanda, amérikadiki muxbirlar we yazghuchilar fondi jem'iyiti “Dunyada kishilik hoquq we insaniyetning sijil tereqqiyatini kapaletke ige qilish” témisida muhakime yighini achqan. Bu yighin'gha 24 dölettiki 36 jem'iyetning 150 tin artuq mutexessisliri, puqrawi jem'iyet we kishilik hoquq organliri rehberliri, diplomatlar, akadémiklar,  muxbirlar we yazghuchilar qatnashqan.

Yighinda kishilik hoquq, tinchliq, medeniyetler tereqqiyatini ilgiri sürüsh üchün insanlarning sijil tereqqiyatini ilgiri sürüsh üchün dunyawi ittipaqliqni kücheytishning pilan, pirogrammiliri muzakire qilin'ghan, shundaqla dunya rehberlirige yéngi chare, istratégiye we siyasetler tewsiye qilin'ghan.

 Uyghur herikiti teshkilatining re'isi roshen abbas xanim bu yighin'gha qatniship söz qilghan bolup, Uyghurlarning irqiy qirghinchiliqqa uchrash mesilisini qayta tekitlep mundaq dégen:

“Bir yil burun, birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq komitéti Uyghur we bashqa musulmanlargha yürgüzülüwatqan zulumni insaniyetke qarshi jinayet dep yekün chiqardi. Shuningdin kéyinmu bu ehwalda héchqanche özgirish bolmidi. Xitayni eyibligen bu doklat élan qilin'ghandin buyan, b d t xalighanche tutqun qilish mesilisi xizmet guruppisi buninggha da'ir bir munche weqelerge, jümlidin hedemning délosigha pikir bayan qilip, bularning hemmisi xalighanche tutqun qilishqa kiridu dédi hemde kommunist xitayni ularni qoyup bérishke chaqirdi. Emma ular ta hazirghiche qoyup bérilgini yoq. Jan-jiger qérindashliringizni tutup ketse, mana bu irqiy qirghinchiliqning bashlinishi démektur.”

U yene mundaq dégen: “Ortaq kelgüsimizge nezer salsaq, Uyghurlar uchrap kéliwatqan irqiy qirghinchiliq— xalighanche adem tutush, qamap qoyush,  jismaniy  we rohiy jehette qiynash, qizlarni xitaygha tégishke zorlash, mehbus ayallarni jinsiy jehette xorlash, keng kölemlik teqib-nazaret, mejburiy bala chüshürüsh, ayallarni tughmas qiliwétish, balilarni yataqliq mektepke solap méngisini yuyush, mehbuslarning ichkiy ezalirini oghrilash, jeset köydürüsh orunlirini ishqa sélish dégendek jinayetler ténimizni shürkündüridu. Irqiy qirghinchiliq bügün Uyghurlarning béshigha kelgen ré'alliq! eger bügün xitay, amérikaning wirjiniye shitatida yashawatqan manga qara qolini sozup, hedemni türmige solash arqiliq méning yürikimni ezmekchi bolsa, kelgüside ularning iblis qoli silergimu yétidu”.

Roshen abbas xanim yene bu yighin'gha qatnashqan tesiri küchlük shexslerge xitab qilip mundaq dégen: 

“Doktor eliy weysel shundaq deydu: ‛insanlar qaysi makan, qaysi zamanda bolsun, bundaq xorluq we azabqa uchraydiken, biz buninggha  qarap olturmasliqimiz, meydanimizni choqum éniq qilishimiz kérek‚”.

Men shuninggha ishinimenki, her ademning bu keng kölemlik wehshiylikni toxtitishta bir kishilik mes'uliyiti bar. Bizning awazimiz we tesirimiz  bu ehwalning özgirishige türtke bolalaydu. Silerning tirishchanliqinglar bilen démokratiye istiqbal tapidu. Bu mesilide insanlar sinaqqa duch kelmekte: qéni biz exlaqiy jasaritimiz bilen bu sinaqtin öteleymizmu?”

Amérikadiki muxbirlar we yazghuchilar fondi jem'iyitining “Dunyada kishilik hoquq we insaniyetning sijil tereqqiyatini kapaletke ige qilish” témisidiki muhakime yighinida sözge teklip qilin'ghanlar, 2023-yili 18-séntebir, nyu-york
Amérikadiki muxbirlar we yazghuchilar fondi jem'iyitining “Dunyada kishilik hoquq we insaniyetning sijil tereqqiyatini kapaletke ige qilish” témisidiki muhakime yighinida sözge teklip qilin'ghanlar, 2023-yili 18-séntebir, nyu-york
Abdulhakim Idris

Roshen abbas xanim bu yighinda qilghan sözi heqqidiki tesiratlirini biz bilen ortaqlashti. 

Uningdin bashqa, b d t ning 78-nöwetlik omumiy yighini nyu-york shehiride dawamlishiwatqanda, 20-séntebir küni amérikadiki Uyghur tetqiqat merkizining bashliqi abdulhakim idris ependi dunyadiki musulman ser xilliri we diplomatlirining yilliq uchrishishi yighini bolghan “Konkordiya  munbiri” ge qatniship, musulman döletlerning diplomatliri bilen Uyghurlar uchrawatqan basturush we uninggha taqabil turush heqqide söhbetleshken. Söhbet dawamida bezi afriqa döletliri diplomatliri, Uyghurlar qurghan ikki nöwetlik sherqiy türkistan jumhuriyiti heqqidiki bu uchurning muhim ikenlikini, Uyghurlarning eslide musteqil qurghan dölet ikenlikini köp ellerning bilmeydighanliqini éytqan. 

Amérikadiki muxbirlar we yazghuchilar fondi jem'iyitining “Dunyada kishilik hoquq we insaniyetning sijil tereqqiyatini kapaletke ige qilish” témisidiki muhakime yighini körünüshi, 2023-yili 18-séntebir, nyu-york
Amérikadiki muxbirlar we yazghuchilar fondi jem'iyitining “Dunyada kishilik hoquq we insaniyetning sijil tereqqiyatini kapaletke ige qilish” témisidiki muhakime yighini körünüshi, 2023-yili 18-séntebir, nyu-york
Abdulhakim Idris

Abdulhakim idris ependining bildürüshiche, bu yighinda amérika xelq'ara diniy erkinlik elchisi rashad hüseyin Uyghurlar uchrawatqan irqiy qirghinchiliqning bügünki musulmanlar uchrawatqan eng éghir ziyankeshliklerdin biri ikenlikini éytqan.

Abdulhekim idris ependining bildürüshiche, u 20-séntebir küni yene amérika, gérmaniye, firansiye, gollandiye qatarliq döletlerning diplomatliri körüshüp söhbetleshkende, ulargha amérikaningla emes, yawropadiki barliq döletlerning xitaygha bésim qilip, irqiy qirghinchiliq jinayitini toxtitishqa tirishchanliq körsitishi , xitaydiki elchilirini ishqa sélip xitaygha gep qilip turushini iltimas qilghan, u yene b d t kishilik hoquq aliy komissarliqi ishxanisi xadimliri bilen körüshkendimu bu mesilige sel qarimasliqni éytqan.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.