Җәнвәдики б д т йиғинида хитай вәкиллири йиғин мәйданини ташлап чиқип кәткән
2023.11.30
Бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң 12-қетимлиқ “сода вә кишилик һоқуқ мунбири” йиғини җәнвәдә давам қилмақта. Йиғинниң бүгүнки қисмида, йәни 30-ноябирдики җиддий йиғинда, хитай вәкиллири уйғур тәшкилатлири вәкиллири вә американиң б д т да турушлуқ баш әлчиси башчилиқидики ғәрб дипломатлириниң кәскин соаллириға дуч келип, йиғин мәйданини ташлап чиқип кетишкә мәҗбур болған.
Уйғур тәшкилатлири вәкиллири11-айниң 30-күни, йәни бүгүн әтигәндә американиң б д т дики баш әлчиси тәшкиллигән уйғур райони вә уйғур районидики кишилик һоқуқ дәпсәндичиликлири һәққидики йепиқ йиғиндин кейин, бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң җәнвәдики баш шитабида йәнә бир мәйдан кәскин муназирә елип барди.
Зумрәтай ханимниң радийомизға билдүрүшичә, улар бу йиғинда хитайниң уйғур районидики туғут чәкләш, уйғур қиз-аяллирини хитайлар билән мәҗбурий никаһландуруш, уйғур балиларни аилисидин айриветишниң системилиқ ассимилятсийә пилани икәнликини оттуриға қоюп, б д т ни буниңға қарита дәрһал һәрикәт қоллинишқа чақириқ қилған.
Бу йиғинда американиң б д т дики баш әлчиси мишел тәйлор ханим сөз қилип, хитайниң уйғур районида террорлуққа қарши турушни баһанә қилип, йәрлик хәлқләргә ирқий қирғинчилиқ йүргүзүватқанлиқини тилға алған.
Бүгүн чүштин кейинки йиғинда сөз қилған уйғур кишилик һоқуқ қурулушиниң хадими петер ервин әпәнди зияритимизни қобул қилип мундақ деди:
“хитай һөкүмитиниң узундин буян диний ашқунлуқ вә террорлуққа қарши туруш намида уйғур, қазақ, қирғиз вә башқа мусулман түркий хәлқләргә зиянкәшлик қиливатқанлиқини аңлаттуқ. Биз йәнә б д т ниң нурғун мутәхәссислириниң хитай һөкүмитиниң уйғур районида кишилик һоқуққа дәхли-тәруз вә дәпсәндичилик қиливатқанлиқи һәққидә доклатлар сунғанлиқини тилға алдуқ, әмма һазирға қәдәр әмәлий тәдбир қоллинилмиғачқа, хитай һөкүмитиниң районда давамлиқ түрдә тутқун қилиш, солаш вә тутқунларға җинсий паракәндичилик селиш, мәҗбурий бала чүшүрүш, аялларни туғмас қилиш, диний әркинликни боғуш вә йәрлик хәлқләрниң мәдәнийәт мираслири һәм тарихий излирини йоқитиштәк җинайәтләрни давамлиқ садир қиливатқанлиқини оттуриға қойдуқ. Биз ахирида б д т ниң бу җәһәттики хизмәтлириниң йетәрлик болмиғанлиқини, бу вәһшийликләрни тохтитиш үчүн б д т ниң функсийәлик ролини җари қилдуруши керәкликини тәкитләп өттуқ. ”
Уйғур һәрикити тәшкилатиниң башлиқи рошән аббас ханимму бүгүнки б д т дики йиғин һәққидә мәлумат берип, мундақ деди:
“бүгүнки бу йиғинда сөз қилған йәр шари мәсулийәтчанлиқини қоғдаш мәркизидин савита павиндай ханим, һәр қайси һөкүмәтләрни хитайниң кишилик һоқуқ әһвалини тәкшүрүш йиғинида б д т елан қилған доклатқа һөрмәт қилишни вә хитайниң кишилик һоқуқ дәпсәндичиликлиригә көз юммаслиққа чақириқ қилди. Хәлқара қул әмгикигә қарши туруш тәшкилатидин хуйле крандстон ханим <хитай йолға қоюватқан бу мәҗбурий әмгәкни техиму кәң даиридә инсанларға зиянкәшлик қилиш ноқтисидин баһалаш керәк> дегәнни оттуриға қойди. Бирләшкән дөләтләр тәшкилати аз санлиқ милләтләр мәсилиси мутәхәссиси, сабиқ алаһидә доклатчиси фернанд варренес, хитай һөкүмитиниң балиларни аилисидин айриветип ассимилятсийә қилиш сиясити үстидә мәхсус тохтилип, кәң көләмлик кишилик һоқуқ дәпсәндичилики үстидә мустәқил тәкшүрүшниң җиддий зөрүр икәнликини оттуриға қойди. ”
Уйғур тәтқиқат мәркизиниң директори абдулһаким идрис әпәндиму бүгүнки йиғин һәққидә пикир баян қилип, соаллар алдида чарисиз қалған хитай вәкиллириниң йиғин мәйданидин қечип чиқип кетишкә мәҗбур болғанлиқини билдүрди. Зумрәтай ханимму хитай вәкиллириниң йиғин мәйданини ташлап чиқип кәткәнликини илгири сүрди.