Jenwediki b d t yighinida xitay wekilliri yighin meydanini tashlap chiqip ketken

Birleshken döletler teshkilatining 12-qétimliq “Soda we kishilik hoquq munbiri” yighini jenwede dawam qilmaqta. Yighinning bügünki qismida, yeni 30-noyabirdiki jiddiy yighinda, xitay wekilliri Uyghur teshkilatliri wekilliri we amérikaning b d t da turushluq bash elchisi bashchiliqidiki gherb diplomatlirining keskin so'allirigha duch kélip, yighin meydanini tashlap chiqip kétishke mejbur bolghan.

Uyghur teshkilatliri wekilliri11-ayning 30-küni, yeni bügün etigende amérikaning b d t diki bash elchisi teshkilligen Uyghur rayoni we Uyghur rayonidiki kishilik hoquq depsendichilikliri heqqidiki yépiq yighindin kéyin, birleshken döletler teshkilatining jenwediki bash shitabida yene bir meydan keskin munazire élip bardi.

RFA/Hebibulla

Zumret'ay xanimning radiyomizgha bildürüshiche, ular bu yighinda xitayning Uyghur rayonidiki tughut cheklesh, Uyghur qiz-ayallirini xitaylar bilen mejburiy nikahlandurush, Uyghur balilarni a'ilisidin ayriwétishning sistémiliq assimilyatsiye pilani ikenlikini otturigha qoyup, b d t ni buninggha qarita derhal heriket qollinishqa chaqiriq qilghan.

Bu yighinda amérikaning b d t diki bash elchisi mishél teylor xanim söz qilip, xitayning Uyghur rayonida térrorluqqa qarshi turushni bahane qilip, yerlik xelqlerge irqiy qirghinchiliq yürgüzüwatqanliqini tilgha alghan.

Bügün chüshtin kéyinki yighinda söz qilghan Uyghur kishilik hoquq qurulushining xadimi pétér érwin ependi ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi:

RFA/Hebibulla

 “Xitay hökümitining uzundin buyan diniy ashqunluq we térrorluqqa qarshi turush namida Uyghur, qazaq, qirghiz we bashqa musulman türkiy xelqlerge ziyankeshlik qiliwatqanliqini anglattuq. Biz yene b d t ning nurghun mutexessislirining xitay hökümitining Uyghur rayonida kishilik hoquqqa dexli-teruz we depsendichilik qiliwatqanliqi heqqide doklatlar sun'ghanliqini tilgha alduq, emma hazirgha qeder emeliy tedbir qollinilmighachqa, xitay hökümitining rayonda dawamliq türde tutqun qilish, solash we tutqunlargha jinsiy parakendichilik sélish, mejburiy bala chüshürüsh, ayallarni tughmas qilish, diniy erkinlikni boghush we yerlik xelqlerning medeniyet mirasliri hem tarixiy izlirini yoqitishtek jinayetlerni dawamliq sadir qiliwatqanliqini otturigha qoyduq. Biz axirida b d t ning bu jehettiki xizmetlirining yéterlik bolmighanliqini, bu wehshiyliklerni toxtitish üchün b d t ning funksiyelik rolini jari qildurushi kéreklikini tekitlep öttuq. ”

Uyghur herikiti teshkilatining bashliqi roshen abbas xanimmu bügünki b d t diki yighin heqqide melumat bérip, mundaq dédi:

 “Bügünki bu yighinda söz qilghan yer shari mes'uliyetchanliqini qoghdash merkizidin sawita pawinday xanim, her qaysi hökümetlerni xitayning kishilik hoquq ehwalini tekshürüsh yighinida b d t élan qilghan doklatqa hörmet qilishni we xitayning kishilik hoquq depsendichiliklirige köz yummasliqqa chaqiriq qildi. Xelq'ara qul emgikige qarshi turush teshkilatidin xuylé krandston xanim <xitay yolgha qoyuwatqan bu mejburiy emgekni téximu keng da'iride insanlargha ziyankeshlik qilish noqtisidin bahalash kérek> dégenni otturigha qoydi. Birleshken döletler teshkilati az sanliq milletler mesilisi mutexessisi, sabiq alahide doklatchisi férnand warrénés, xitay hökümitining balilarni a'ilisidin ayriwétip assimilyatsiye qilish siyasiti üstide mexsus toxtilip, keng kölemlik kishilik hoquq depsendichiliki üstide musteqil tekshürüshning jiddiy zörür ikenlikini otturigha qoydi. ”

Uyghur tetqiqat merkizining diréktori abdulhakim idris ependimu bügünki yighin heqqide pikir bayan qilip, so'allar aldida charisiz qalghan xitay wekillirining yighin meydanidin qéchip chiqip kétishke mejbur bolghanliqini bildürdi. Zumret'ay xanimmu xitay wekillirining yighin meydanini tashlap chiqip ketkenlikini ilgiri sürdi.