Bélgiyening lowén uniwérsitétida Uyghur irqiy qirghinchiliqi tonushturuldi

Bélgiyening lowén uniwérsitétida orunlashturulghan Uyghur irqiy qirghinchiliqi we Uyghurlarning kimliki heqqide léksiye sözlesh pa'aliyitide bélgiye yéshillar partiyesi we yawropa parlaménti ezasi samo'él kogulati ependi léksiye sözlimekte. 2024-Yili 19-mart, bélgiye.

Bélgiye lowén uniwérsitéti oqughuchilar birleshmisining orunlashturushida, 19-mart küni bélgiye Uyghur jem'iyiti we bélgiyediki yéshillar partiyesidin samo'él kogulati ependi teripidin Uyghur irqiy qirghinchiliqi we Uyghurlarning kimliki heqqide bir meydan léksiye orunlashturulghan.
Bu heqte bélgiye Uyghur jem'iyiti re'isi ekber ependining radiyomizgha bergen melumatida körsitilishiche, bélgiye lowén uniwérsitéti oqughuchilar birleshmisining teklipi bilen élip bérilghan bu pa'aliyetni mezkur uniwérsitétning xelq'ara munasiwetler guruppisi teshkilligen bolup, léksiyede Uyghur irqiy qirghinchiliqi we uning tarixiy arqa körünüshi, Uyghurlarning nöwettiki weziyiti etrapliq tonushturulghan.

RFA/Hebibulla Izchi

Bu pa'aliyetke qatnashqan oqughuchilar mezkur uniwérsitétning xelq'ara munasiwetler bölümi, istratégiye tetqiqat bölümi, jem'iyetshunasliq we insanshunasliq bölümliride mexsus terbiyeliniwatqanlar bolup, ekber ependining bildürüshiche oqughuchilar Uyghurlargha munasiwetlik etrapliq teyyarliq qilghan, Uyghur irqiy qirghinchiliqining pilanliq tughut, mejburiy emgek we qul ishchiliqi bilen bolghan munasiwiti heqqide nuqtiliq so'allarni teyyarlap kélishken.

RFA/Hebibulla Izchi

Bu qétimqi lowén uniwérsitétidiki pa'aliyette léksiye sözligen bélgiyediki yéshillar partiyesining ezasi samo'él kogulati ependi bolsa, eyni waqitta xitayning tehdit we özini jazalash tizimlikige élishidin qilche perwa qilmay, Uyghur irqiy qirghinchiliqini bélgiye parlaméntida otturigha qoyghan we bélgiye parlaméntining Uyghur irqiy qirghinchiliqini étirap qilishida köp chiqarghan kishi idi. U bélgiyening Uyghur irqiy qirghinchiliqini étirap qilish jeryani we bu jeryanda öz béshidin ötken xitayning tehditi qatarliq jeryanlarni oqughuchilar bilen ortaqliship, her bir shexsning Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitishta mejburiyiti barliqi tekitligen. U, xitay hökümitining Uyghurlarni basturushida her xil sewebler barliqini körsitip, bu seweblerning xitay hökümitining Uyghur mejburiy emgikidin nep élish we Uyghurlarning shu zéminning esli igisi bolghanliqi ikenlikini alahide eskertken.
Biz, bu munasiwet bilen samo'él kogulati ependini ziyaret qilishqa tirishqan bolsaqmu, lékin u bélgiyede élip bérilidighan saylam teyyarliqi sewebidin ziyaritimizni qobul qilip so'allirimizgha jawab bérishqa waqit chiqiralmidi.
Lékin, ekber ependining éytishiche, kogulati ependi bu qétim oqughuchilargha sözligen léksiyeside Uyghur irqiy qirghinchiliqi mesilisi heqqide etrapliq melumat bergen.

Ekber ependi oqughuchilar bilen élip bérilghan diyaloglar heqqidimu toxtilip, özining oqughuchilarning xitay hökümitining Uyghur oghul-qizlirini xitayning ichkiri ölkilirige yötkishi we mejburiy emgek tawarlirining ishlinip chiqish jeryani, jaza lagérlirining ichidiki hayat heqqidiki so'allirigha chet'ellik tetqiqatchilarning doklatliridiki pakit-ispatlar bilen jawab bergenlikini bildürdi.

U, pilanliq tughut heqqidiki so'allarghimu jawab bérip, xitayning Uyghur ayallirini mejburiy tughmas qiliwétish, her xil dorilarni yégüzüp jaza lagérliridiki Uyghur ayallirini tejribe buyumigha aylanduruwélishi mesilisinimu chüshendürüp ötken.

Bu qétimqi léksiyede chüshken eng muhim so'allardin biri, Uyghur irqiy qirghinchiliqining kélip chiqishi, sherqiy türkistanning xitay teripidin bésiwélin'ghan zémin dégen yekün mesilisi bolghan. Ekber ependi
Sherqiy türkistan, yeni Uyghur élining bésiwélinish jeryani we ishghaldin kéyinki mustemlike basquchi heqqide toxtalghan hemde bu jeryanni eyni waqittiki bélgiyening afriqa döletlirini mustemlike qilish jeryani bilen sélishturghan.

Lowén uniwérsitétida ötküzülgen bu léksiyege 70 tin artuq oqughuchi qatnashqan bolup, bu pa'aliyet bashtin axiri nahayiti janliq keypiyatta élip bérilghan. Bu pa'aliyetke qatnashqan bezi oqughuchilar mexsus Uyghur irqiy qirghinchiliqi heqqide dissértatsiye yéziwatqan, yaki bélgiyening her qaysi saheliride siyasiy partiyelerde xizmet qilish aldidiki yashlar iken. Bu yashlar samo'él kogulati we ekber ependilerge jem'iyetke chiqqandin Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün men néme qilalaymen? dégen témida so'allarni soriship, bundin kéyin Uyghur qirghinchiliqini toxtitish üchün bir kishilik hesse qoshidighanliqini bildürüshken.