Bélgiyening gént shehiride Uyghur irqiy qirghinchiliqi tonushturuldi

Bélgiye Uyghur jem'iyitining bash katipi ekber ependi, mu xewer agéntliqi wekili, bélgiye yéshillar partiyesi partiye yétekchisi we bélgiye parlamént ezasi mike xanim, lagér shahiti qelbinur sidiq xanim we gént sheherlik hökümettin hafsa xanimlar xatire süretke chüshken. 2023-Yili 23-séntebir, gént

23-Séntebir küni bélgiyede “Uyghurlar” dégen témida Uyghur irqiy qirghinchiliqini tonushturush pa'aliyiti ötküzülgen. Bu pa'aliyetni xelq'ara kechürüm teshkilatining bélgiye shöbisi, bélgiye Uyghur jem'iyiti we “Mu xewer agéntliqi” birlikte uyushturghan. Bu pa'aliyetke gollandiyedin alahide teklip qilin'ghan lagér shahiti qelbinur sidiqmu qatnashqan.

Bu qétimliq pa'aliyetke bélgiye yéshillar partiyesidin bolghan parlamént ezasi, yéshillar partiyesining rehbiri mike skolik xanim, gént sheherlik yerlik parlaméntining yéshillar partiyesidin bolghan parlamént ezasi hafsa el bazzani we xelq'ara kechürüm teshkilati bélgiye shöbisidin sitzhin déklérék ependiler ishtirak qilghan. Undin bashqa yene gént sheherlik hökümet wekilliri, yerlik axbaratchilar, gént sheher ahaliliri, shundaqla gént shehiride yashawatqan bir qisim Uyghurlarmu qatnashqan.

Bu qétimliq pa'aliyetning échilish nutuqini “Mu xewer agéntliqi” ning wekili sözligen. U sözide Uyghur diyarida élip bériliwatqan irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetler heqqide yéterlik inkas bildürmeslik bilen gherb dunyasini eyibligen. U yene gherb dunyasini, bolupmu islam dunyasini pelestin mesilisi heqqide tartishma qilghandek, Uyghur mesilisi heqqide héchqanche söz qilmaydu, dep eyibligen. U Uyghurlarning dunya medeniyitige ölmes töhpilerni qoshqan bir millet ikenliki heqqide toxtilip, lagér shahiti qelbinur sidiq xanimni sözge teklip qilghan.

RFA/Hebibulla

Ziyaritimizni qobul qilghan qelbinur sidiq xanim pa'aliyet heqqide melumat bérip mundaq dédi: “Bügünki bu pa'aliyitimizde xitay hakimiyitining wetinimiz sherqiy türkistanda élip bériwatqan irqiy qirghinchiliqini anglattuq. Men sözümde, Uyghur irqiy qirghinchiliqining kélish chiqish sewebliri, Uyghurlar kim, jaza lagérlirigha qandaq kishiler qamilatti, ular quyup bérildimu, dégendek so'allargha jawab berdim. Men yene Uyghurlarning ezeldin xitaygha tewe bir millet emeslikini, belki sherqiy türkistanning esli igisi, qedim-qedimdin tengritaghning shimaliy we jenubida xanliqlarni we musteqil döletlerni qurup, hör yashap kelgen bir xelq ikenlikini pakitlar bilen anglattim”.

Qelbinur xanim yene mundaq dédi: “1949-Yili kommunist xitay hakimiyiti sherqiy türkistanni bésiwalghandin tartip, hazirghiche her xil shekilde nahayiti sistémiliq, pilanliq halda qirghinchiliq we basturushni dawam qiliwatqanliqi؛ lagérlardiki tutqunlarning bigunah ikenliki, ularning birdinbir gunahining Uyghur bolup tughulghanliqi we shu zéminning igisi ikenliki؛ xitayning Uyghurlarni pütkül millet gewdisi bilen jaza lagérlirigha solashtiki meqsitining ularni ‛terbiyelesh‚ emes, belki sherqiy türkistanning esli igisi bolghan bu xelqni teltöküs yoqitish ikenliki؛ lagérlardiki bir qisim tutqunlarning peqet késili éghirlashqanda yaki méyip bolup qalghanda, andin quyup bérilidighanliqi yaki ölükini béridighanliqini chüshendürüp öttüm”.

Qelbinur xanimning guwahliqidin kéyin sözge chiqqan bélgiye parlamént ezasi mike skolik xanim, bélgiye parlaméntining Uyghur irqiy qirghinchiliqini étirap qilish jeryani we bu yolda bésip ötken musapilerni qisqiche tonushturup ötken. U, xitayning Uyghurlar üstidin élip bériwatqan irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün, bélgiye we yawropa ittipaqidiki döletlerning bu toghriliq téximu dadil we emeliy heriket élip bérishi zörürlükini, shundaqla özining partiyesi bolghan bélgiye yéshillar partiyesining herqachan Uyghurlarning yénida ikenlikini tekitlep ötken.

Ziyaritimizni qobul qilghan bélgiye Uyghur jem'iyitining bash katipi ekber ependi, bu qétimliq pa'aliyetning birqanche muhim organ teripidin uyushturulghanliqini, pa'aliyet jeryanida Uyghur irqiy qirghinchiliqi we uning bügünki ehwali toghriliq tepsiliy melumat bérilgenlikini, bélgiyede gerche Uyghur mesilisi heqqidiki muhakimiler yüksiliwatqan bolsimu, emma buning téxi yéterlik emeslikini tekitlep ötti.

Mike skowlik xanim, bu qétimliq pa'aliyet heqqide özining instgram hésabida baha yézip, bélgiye yéshillar partiyesining Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün axirighiche küresh qilidighanliqi, shundaqla Uyghur mesilisini bélgiye parlaméntida her waqit küntertipte tutup turush üchün tirishchanliq körsitidighanliqini bildürgen.

RFA/Hebibulla

Pa'aliyet axirida radiyomiz ziyaritini qobul qilghan xelq'ara kechürüm teshkilati bélgiye shöbisining mes'uli sitzhén ependi, mundaq dédi: “Bügün biz mu xewer agéntliqi, xelq'ara kechürüm teshkilati we bélgiye yéshillar partiyesidin bolghan parlamént ezalirining qétilishi bilen bu yerde Uyghurlar duch kéliwatqan irqiy qirghinchiliqni gént shehiridiki siyasetchiler we pa'aliyetchilerge tonushturduq. Derweqe, biz Uyghur irqiy qirghinchiliqi heqqide toxtimay sözlewatimiz we hökümetlerni bu heqte eskertiwatimiz. Emma bu yenila yéterlik emes. Bir terepte irqiy qirghinchiliqqa uchrawatqan bir millet, yene bir terepte qul emgiki arqiliq semriwatqan xitay mewjut. Qandaq qilip bu mesilini yiltizidin hel qilalaymiz, shundaqla yawropa bazarliridin qul emgiki mehsulatlirini chekliyeleymiz? bu intayin muhim bir mesile. Bügünki qelbinur xanimning bu guwahliqi bu yerdiki insanlarni yene bir qétim oylinishqa we Uyghurlar heqqide etrapliq izdinishke ündeydu, dégen ümidtimen”.

Bu qétimliq pa'aliyet nahayiti ghelibilik élip bérilghan bolup, qatnashquchilar qelbinur xanimning lagérdiki sergüzeshtlirini anglap köz yashlirini tutalmighan. Bu qétimliq pa'aliyet jeryanidiki körünüshler ijtima'iy taratqularda kek tarqitilghan.