Yopurghining achchiq yézisida Uyghur déhqanlar qazghan quduqlar “Qanunsiz” déyilip taqiwétilgen

Washin'gtondin muxbirimiz shöhret hoshur teyyarlidi
2025.01.13
nefit-toghraq-qumluq-qurghaqchiliq-1920 Ashkara we yoshurun qézilghan quduqlar korlida yer'asti süyining téz töwenlishi we toghraqlarning qurup kétishni keltürüp chiqarghan
Photo: RFA

Ötken aydiki éniqlashlirimizda, korlada xitaylar teripidin qézilghan köp sandiki “Qanunsiz quduq” larning bayqalghanliqi, emma mesile bingtüen'ge chétilghanliqi üchün bu “Qanunsiz quduq” larning téxiche taqalmighanliqi ashkarilan'ghan idi. Amérikadiki lagér shahiti zumret dawutning féysbuk hésabida xewer qilinishiche, yopurgha nahiyesining achchiq yézisida Uyghur déhqanliri qazghan quduqlar “Qanunsiz” déyilip taqiwétilgen. Muxbirimizning téléfonini qobul qilghan yerlik alaqidar xadimlar, yopurghida bu ijra'atning dawam qiliwatqinigha az kem bir yilche bolghanliqini delillidi.

Mutexessislerning bayan qilishiche, Uyghur rayonida köchmen xitay nopusining köpiyishi qatarliq sewebler Uyghur rayonida su yétishmeslik mesilisini yildin yilgha ashurghan. Xewerlerdin melum bolushiche, ahaliler bu mesilini ruxsetlik yaki ruxsetsiz halda quduq qézish bilen qismen hel qilghan. Emma ötken yili etiyazdin bashlap, Uyghur rayonida alaqidar organlar quduqlar üstide tekshürüsh élip barghan we bir qisimlirini taqashqa buyrughan.

Amérikada yashawatqan lagér shahiti zumret dawutning féysbuk hésabida “Dowyin” din élinip xewer qilinishiche, yopurgha nahiyesining achchiq yézisida, Uyghur déhqanliri qézip paydiliniwatqan quduqlar taqalghan, yeni kömüwétilgen. Xewerdiki sin uchurida déyilishiche, bir quduqning kömülüshi shu quduqning süyidin paydiliniwatqan déhqanning 50 nechche mo yérining susiz qélishini keltürüp chiqarghan. Sin körünüshidin melum bolushiche, quduqlarni kömüsh buyruqini nahiyelik su idarisige qarashliq tarmaqlar ijra qilghan؛ déhqanlar öz qoli bilen qazghan quduqlarni yene öz qoli bilen kömüshke mejbur bolghan. Déyilishiche, achchiq yézisidiki shu bir kentte quduqlar asasen kömülüp bolghan.

Biz mezkur sin uchurida nami tilgha élin'ghan yopurghining achchiq yézisigha téléfon qilduq. Bir kent amanliq mudiri, hazirghiche 3‏-, 6‏-we 9‏-kentlerde “Qanunsiz quduq” larni kömüp bolghanliqini tilgha aldi. Bu quduqlarni kömüsh ijra'atining ötken yili 2‏-ayda bashlan'ghanliqini bayan qilghan bu xadim, quduq kömüshning ahalilerge élip kelgen we kélidighan ziyan-zexmetliri heqqide melumat bérelmidi. Yopurghining térim yézisidiki bir amanliq mudiri, öz tewelikide quduqliri kömüwétilgendin kéyin, yerlik ahalilerning bingtüendin su sétiwélishqa mejbur bolup qalghanliqini ashkarilidi.

Ejeblinerliki shuki, “Qanunsiz quduq” larni tekshürüsh ishi ötken yili korla sheher etrapidiki térilghu yer we janggallardimu élip bérilghan, emma u tewelikte bayqalghan 46 “Qanunsiz quduq” bingtüen ahaliliri teripidin qézilghanliqi üchün, “Muqimliq” we “Milletler ittipaqliqi” weziyiti közde tutulup, quduq qazghuchi bingtüen ahalilirige héchqandaq jaza körülmigen, quduqlarmu kömüwétilmigen.

 

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.