Mutexessisler: “Bingtüenning yéngi yilliq wezipiliri xitayning Uyghur élidiki irqiy qirghinchiliqini dawamlashturidighanliqini tekitligenlikidur”

2025-Yili kirishi bilen teng chaqirilghan bingtüen partkomining yighinida, “Bingtüenning shinjangning muqimliqini we chégrani qoghdashni kücheytish”, “Jungxu'a milliti ortaq gewdisi éngi qurulushini puxta ilgiri sürüsh” nuqtiliq xizmet wezipisi qilip tekitlen'gen.

Xitay bashqurushidiki “Xelq tori” we “Uyghur aptonom rayonluq xelq hökümiti” torining bu heqtiki xewiride éytilishiche, “Shinjang ishlepchiqirish qurulush bingtüeni” partkomning 8-nöwetlik 9-qétimliq omumi yighini 8-yanwar küni ürümchide ötküzülgen. Mezkur yighinda Uyghur aptonom rayonluq partkomning sékrétari ma shingruy söz qilghan. U yighinda bingtüenning ötken bir yilda qolgha keltürgen netijilirining mahiyette, merkezning yéngi dewrde shinjangni idare qilish istratégiyesini toluq, toghra we etrapliq yolgha qoyushta ching turushidin ayrip qarighili bolmaydighanliqini körsetken. U sözide yene, “Bingtüenning jungxu'a milliti ortaq gewdisi éngi qurulushini ilgiri sürüshni asasliq xizmet liniyesi qilip, islahat, tereqqiyat we muqimliqning her qaysi terepliride yéngi ilgirileshke türtke bolush” ni tekitligen.

Mutexessisler “Bingtüen xizmitining tüp liniyesi” dep körsitilgen bingtüenning 2025-yilliq yéngi wezipiliri heqqide pikir bayan qilip, buning mahiyette “Xitayning Uyghur élide yürgüzüwatqan mejburiy milliy assimilyatsiye siyasitini kücheytish we irqiy qirghinchiliqini dawamlashturushtin bashqa nerse emes” dep ilgiri sürmekte.

Amérikadiki xitay analizchisi xu ping ependi bu heqtiki qarashlirini bildürüp munularni dédi؛ “Bu yerde tilgha élin'ghan muqimliqni saqlash we chégrani qoghdash wezipisini ashurushi mahiyette xelq we jem'iyetni kontrol qilishni kücheytishtur. Bu elwette shinjangda bolupmu rayondiki Uyghur xelqini nazaret qilish we kontrol qilishni körsitidu. Achquchluq wezipilerning yene biri bolsa, jungxu'a milliti ortaq gewdisi éngi qurulushini ilgiri sürüsh. Buning menisimu nahayiti éniq, chünki bu xitay hökümitining rayondiki Uyghur we bashqa xitay bolmighan milletlerni mejburiy milliy assimilyatsiye siyasiti dep qariliwatqan atalmish jungxu'a milletliri ortaq éngini mustehkemlesh siyasitidur. Men buni xitay hökümitining rayon'gha téximu köp bésim ishlitishi we uni hergiz boshashturmasliqi, bolupmu Uyghurlarni kontrol qilishidin ibaret dep qaraymen. Démekki, bu mesilining otturigha qoyulushi ularning emeliyette atalmish muqimliqni qoghdash we atalmish mejburiy assimilyatsiye siyasitini kücheytidighanliqidin dérek béridu.”

Mezkur yighinda asasliq téma qilin'ghan “Yéngi dewrdiki shinjangni idare qilish istratégiyesini barliq xizmetlerning asasi qilish” we “Jungxu'a milliti ortaq gewdisi éngi qurulushi” bu heqtiki xewerlerde “Bingtüen xizmitining tüp liniyesi” dep körsitilgen. Ilgiri shixenzidiki bingtüen institutida oqutquchiliq qilghan, hazir amérikada yashawatqan Uyghur siyasiy analizchi ilshat hesen ependi bu heqte inkas qayturdi.

Türkiyediki xelq'ara munasiwetler analizchisi memettoxti atawulla ependining bildürüshiche, bingtüenning asasliq wezipisi we nishani Uyghur élidiki muqimliqni ashurush we xitayning mustemlikichilik hakimiyitini kücheytishtur. U bingtüenning atalmish yéngi dewrdiki wezipiliri heqqide öz qarashlirini bayan qildi:

Mezkur yighinda, bingtüen partkomining sékrétari xé jongyu, bingtüenning ötken bir yildiki xizmetlirini xulasilep ötken. U yene kelgüsi pilan heqqide toxtilip munularni otturigha qoyghan؛ “Shinjangni muhim qatnash tügüni, muhim énérgiye bazisi, muhim déhqanchiliq mehsulatliri bazisi qilishta bingtüenning yétekchi rolini jari qildurush, yéngi dewrdiki bingtüenning muqimliqni saqlap, chégrani güllendürüsh wezipisini qet'iy ijra qilish hem bu iqtidarini yuqiri pellige kötürüsh, 14-besh yilliq pilanni ongushluq orunlash, jungxu'a milliti ortaq gewdisi qurulushini puxta qedem bilen ilgiri sürüsh.”

Ilshat hesen ependi bu heqte toxtalghinida, xitayning bingtüenni türlük imtiyazlardin behrimen qilishining mahiyette bingtüenni küchlendürüsh we uning Uyghur élidiki basturushini dawamlashturush ikenlikini tekitlidi.

Memettoxti atawulla ependining qarishiche, bingtüenning 2025-yildiki atalmish siyasiy we iqtisadiy jehettiki asasliq wezipiliri uning Uyghur élide dawamliq xitayning awan'gart qoshuni bolush rolini oynaydighanliqini, jümlidin xitayning mustemlikichilik hökümranliqini dawamlashturushta bingtüenning istratégiyelik ornidin paydilinidighanliqidin dérek béridiken.

Melum bolghinidek, 1955-yili “Shinjang ishlepchiqirish qurulush bingtüeni” qurulghandin kéyinki tunji qétimliq “Partiye wekilliri qurultiyi yighini” échilghanidi. Mutexessislerning qarishiche, shu qétimliq yighinda tüzülgen bingtüenning 5 yilliq pilani bingtüenning Uyghur élining zéminini ishghal qilish we tebi'iy bayliqlirini keng kölemlik talan-taraj qilishining bashlinishi bolghan bolsa, bügünki kündiki bingtüen partkomning tekitligen atalmish “Bingtüen xizmitining tüp liniyesi” xitayning Uyghur élidiki irqiy qirghinchiliqini dawamlashturidighanliqini éniq körsitip béridu.