2 Milyon xitay kompartiye ezasining gherb döletlirige yerleshtürülüshi dunya üchün tehdit dep qaralmaqta

Muxbirimiz méhriban
2020-12-16

2 Milyon xitay kompartiye ezasining gherb döletlirige yerleshtürülüshi dunya üchün tehdit dep qaralmaqta

Kompyutérdiki ikkilik reqemning üstige chüshürülgen xitay dölet xeritisi. 2014-Yili 2-yanwar, sin'gapor.

REUTERS

13-Dékabir yekshenbe künidin bashlap awstraliye, en'giliye qatarliq gherp döletliridiki musteqil taratqular 2 milyon'gha yéqin xitay kompartiyesi ezasning gherp démokratik döletlirini merkez qilghan halda dunyaning herqaysi jayliridiki dangliq uniwérsitétlar, tetqiqat orunliri we shirketlerge her xil salahiyetlerde orunlishiwalghanliqini xewer qildi.

Melum bolushiche, xitay kompartiyesining ezaliri amérika, en'gliye, gérmaniye, shiwétsiye, awstraliye qatarliq döletlerning xitaydiki elchixaniliri we konsulxanilirighiche singip kirgen. Shuningdek xitay kompartiyesi ezalirining dunyaning her qaysi jayliridiki uniwérsitét we xelq'araliq chong shirketlerde qurghan partiye yachéykilirining sani 79 minggha yetken iken.

Xitay kompartiyesi ezalirining dunyaning jay-jaylirigha tarqilishi we buning gherb döletlirige élip kéliwatqan tehditliri heqqide birnechche kündin buyan gherb taratqulirida bes-beste xewer analizliri bérilmekte.

Bu xil analizlarda yéqinqi yillarda gherb döletlirining xitayni démokratiyeleshtürüsh meqsitide yolgha qoyghan siyasiy-iqtisadiy étibar bérish tedbirlirining eksiche ünüm bergenliki otturigha qoyulghan. Analizlarda xitay kompartiyesi ezalirining dangliq uniwérsitétlar tetqiqat orunlirigha, shirketlerge her xil salahiyetlerde orunlishiwalghanliqi tilgha élin'ghan. Uningda yene xitay hökümitining chet ellerge ewetken kompartiye ezalirining hetta gherp démokratik döletlirining démokratik qimmet qarshlirigha tosqunluq qiliwatqanliqi we uni özgertishke uruniwatqanliqi, hetta ularning herqaysiy döletler hökümetlirining siyasiy qatlamlirighiche singip kirishtek derijige yétip bérip, tehdit peyda qilghanliqi ilgiri sürülgen.

Gollandiyediki siyasiy pa'aliyetchi asiye Uyghur xanim radiyomiz ziyaritini qobul qilip, bu sanliq melumatning ashkarilinish jeryani heqqide özi igiligen ehwallarni anglatti.

Asiye xanimning bildürüshiche, bir qanche kündin buyan xelq'ara taratqularda jiddiy munazire témisi boluwatqan 1milyon 950 ming neper xitay kompartiyesi ezasining tizimliki eng deslep, yeni bu yil 8-ay mezgilide ashkarilan'ghan. Bu heqte “Ipek” namliq xelq'araliq teshkilat mexsus tekshürüsh élip barghan iken.

Asiye xanim yene tekshürüsh arqiliq xitay kompartiyesi ezalirining gherb démokratik döletliridiki herqaysiy uniwérsitétlargha, tetqiqat orunlirigha, hsbch, bo'éng, rols-roys, fizér, astira, zénika, jagu'ar, wolkéswagéndek chong banka we xelq'ara shirketlerge orunlishiwalghanliqi ashkarilinip, pütkül dunya boyiche wehime we tehdit peyda qilghanliqini bildürdi.

Amérika nyo-york sheher uniwérsiténing siyasiy penler proféssori, xitay weziyiti analizchisi shyaméng ependimu ziyaretimizni qobul qilip, bu heqte öz qarashlirini ortaqlashti.

Shyaméng ependi aldi bilen xitay kompartiyesi ezalirining gherb démokratik döletlirige tarqilish ehwali heqqide toxtaldi.

U amérika qatarliq gherb döletliridiki xitay elchixaniliri we konsulxaniliridiki diplomatik xadimlarning hemmisining dégüdek xitay kompartiyesining ezaliri ikenlikini bildürdi. U xitay hökümitining chet ellerdiki dangliq tetqiqat orunlirigha ewetken ewetken yuqiri derijilik tetqiqatchilarning, dölet xirajiti bilen chet ellerdiki uniwérsitétilargha bilim ashurush üchün ewetken tetqiqatchi xadimlarning mutleq köp qismining xitaydiki weziyet éhtiyaji sewebidin xitay hökümitining ishenchisige ige bolush yolida xitay kompartiyesige eza bolghan kishiler ikenlikini bayan qildi.

Shya méng ependi yene xitay kompartiyesige eza bolghan bu xadimlarning xitaygha qaytishi muqerrer bolghini üchün, ularning her waqit xitay hökümitining bésimi we tehditige duch kélidighanliqi we xitay hökümiti tapshurghan wezipilerni orunlashqa mejbur ikenlikini bildürdi.

Asiye xanim xitay kommunist hökümitining chet ellerdiki dangliq uniwérsitétlar we musteqil taratqular hemde bashqa muhim orunlargha ustiliq bilen orunlashturghan kompartiye ezaliri arqiliq xitay hökümitining eng qattiq basturushigha uchrawatqan Uyghurlar, tibetler we xitay démokratlirining pa'aliyetlirige, shundaqla xelq'ara kishilik hoquq teshkilatlirining pa'aliyetlirige, hetta gherp döletliridiki hökümetlerning xizmetlirige qeder tosqunluq qiliwatqanliqini otturigha qoydi.