Exmet dawut'oghlu: “Partiyemiz xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan siyasitini irqiy qirghinchiliq dep étirap qilidu”

Türkiyede qurulghan kündin tartip Uyghurlarni qollap kéliwatqan öktichi partiyelerdin biri bolghan “Kélechek” partiyesining re'isi, sabiq bash ministir exmet dawut'oghlu 28-féwral küni chüshtin kéyin dunya Uyghur qurultiyining londondiki ishxanisining mudiri, Uyghur pa'aliyetchi rehime mexmut xanimni partiyesining merkizide qobul qildi. U rehime mexmut xanimgha öz partiyesining bundin kéyin Uyghur mesilisige téximu bekrek köngül bölidighanliqini, xitayning Uyghurlargha qarita yürgüzüwtqan siyasitini her da'im her yerde Uyghur qirghinchiliqi dep atap kéliwatqanliqini éytqan.

Arqidin rehime mexmut xanim söz élip, “Kélechek” partiyesining Uyghur mesilisini izchil halda küntertipke élip kelgenlikige dunya Uyghur qurultiyi namidin rehmet éytqan. Andin kéyin, hazir xitayda Uyghurlargha qarita irqiy qirghinchiliq élip bériliwatqanliqini, bu mesilige bezi yawropaliqlar wijdaniy we exlaqiy jehettin, mesilen, xiristiyan jama'iti bilen yehudiy jama'iti we bir qisim gherbliklerning özlirining ijtima'iy qimmet qarishi jehettin bu mesilige qarawatqanliqini, shunga sherqiy türkistan mesilisining musulman we türk xelqiningmu mesilisige aylinishi kéreklikini tekitligen. U, sözide sherqiy türkistan mesilisining insanliq mesilisi bolushi kéreklikini, chünki Uyghurlar tarixta dunya medeniyitige zor töhpe qoshqan bir xelq ikenlikini tekitligen.

“Kélechek” partiyesining re'isi exmet dawut'oghluning qobul qilishi axirlashqandin kéyin, biz mikrofonimizni rehime mexmut xanimgha uzattuq. U exmet dawutoghluning Uyghur mesilisini eng yaxshi bilidighan bir siyasetchi ikenlikini, “Kélechek” partiyesi qurulghandin tartip izchil halda Uyghur mesilisini küntertipke élip kéliwatqanliqini, bu uchrishishta özining uninggha ikki telepni otturigha qoyghanliqini bayan qildi. U, mundaq dédi: “Men bu partiyege ikki telepni otturigha qoydum. Birinchisi ‛kélechek‚ partiyesi saylamda saylansun yaki saylanmisun, bir siyasiy partiye süpitide xitayning Uyghurlargha irqiy qirghinchiliq élip bériwatqanliqini, héch bolmisa xitay insaniyetke qarshi jinayet élip bériwatidu dep dunyagha jakarlishini telep qildim. Türkiye némilerni qilip bérishi kérek? dégen so'algha xitayning hazir Uyghur mediniyitini pütünley yoq qilishqa tirishiwatqanliqini, Uyghurlargha xas bolghan til, diniy-étiqad, örp-adetliri yoqitishqa tirishiwatqanliqini, bundaq bir peytte türkiye hökümiti we kélechek partiyesining Uyghur mediniyitini qoghdap qalidighan ish pilanliri tüzüp chiqishining muhimliqini otturigha qoydum.”

Rehime mexmut xanimning teleplirige jawab bergen exmet dawut'oghlu ependi, “Kélechek” partiyesining her da'im her yerde xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan siyasitini “Irqiy qirghinchiliq” dep atap kéliwatqanliqini tekitligenlikini éytqan.

“Kélechek” partiyesi re'isi exmet dawut'oghlu rehime mexmut xanimdin en'giliyening Uyghur siyasiti toghrisidimu melumat igiligen. Rehime mexmut xanim bu heqte bizge melumat berdi.

“Kélechek” partiyesining mu'awin re'isi seljuq özdagh ependi rehime mexmut bilen élip barghan uchrishish toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Partiyemizning re'isi, dunya Uyghur qurultiyining londondiki ishxanisining mes'uli rehime mexmut bilen élip barghan uchrishishida, özi türkiyening bash ministiri we tashqi ishlar ministiri wezipisi ötigende Uyghur türkliri üchün qilghan xizmetliri toghrisida melumat berdi hem türkiye hökümitining Uyghur qirghinchiliqi toghrisida xitaygha bésim ishlitishi kéreklikini bildürdi. Shundaqla 5-ayda ötküzülidighan saylamda utup chiqip hakimiyet béshigha kelsek, sherqiy türkistan mesilisige alahide köngül bölidighanliqimizni éytti. Biz ‛kélechek‚ partiyesi her da'im her yerde xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan siyasitini ‛irqiy qirghinchiliq‚ dep atap kéliwatimiz.”

“Kélechek” partiyesi 2019-yili 12-ayning 12-küni adalet we tereqqiyat partiyesidin ayrilip chiqqan bir guruppa siyasetchiler teripidin qurulghan partiyedur. Bu partiye qurulup, qisqighine waqit ichide köp qétim Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitini otturigha qoyghan we türkiye hökümitini qattiq tenqid qilghan. Bu partiye yene dunya Uyghur qurultiyining rehberliri we bashqa Uyghur teshkilatlirning mes'ullirini qobul qilip, yighinlar chaqirip, partiyesining Uyghur siyasitini turghuzushqa tirishchanliq körsetmekte. Exmet dawut'oghlu bolsa türkiye tashqiy ishlar ministiri we türkiye bash ministiri qatarliq wezipilerni ötigende, ikki qétim Uyghur diyarini ziyaret qilghan idi.