“Méning yéngi dersxanam” namliq kitabning aptori sétiwaldi kérimning 19 yilliq késilgenliki ashkarilandi

Muxbirimiz shöhret hoshur
2023.03.01
urumchi-sheherlik-1-turme-2.jpg Ürümchi sheherlik 1-türme. 2014-Yili 24-séntebir, ürümchi.
RFA

Muxbirimizning atushqa qarita élip barghan téléfon ziyaretliri dawamida, j x xadimliri atush sheherlik 1‏-ottura mektepning oqutquchisi, yazghuchi sétiwaldi kérimning 19 yilliq késilgenlikini ashkarilidi. Musteqil tetqiqatchi abduweli ayupning tonushturushiche, sétiwaldi kérim Uyghur élide sabiq ma'arip naziri sattar sawutning rehberliki, yalqun rozi, wahitjan osman qatarliq bir türküm mutexessislerning qatnishi bilen tüzülgen “Ottura mektepler üchün Uyghur til-edebiyati” yéngi derslik kitablirining oqutulishida ülgilik rol oynighan we bu heqtiki tesiratini bayan qilip, “Méning yéngi dersxanam” namliq kitab yazghan iken.

Biz yéqinda atushqa qarita élip barghan téléfon ziyaretlirimiz dawamida, qizilsu qirghiz aptonom oblastliq jama'et xepwiszliki idarisining alaqidar bir xadimidin, atushning ma'arip saheside edebiyat oqutushi boyiche eng éghiz jazalan'ghan kishining kim ikenlikini soriduq.

Bu xadim, atush sheherlik 1 ‏-ottura mektepning oqutquchisi, yazghuchi sétiwaldi kérimning 19 yilliq késiwétilgenlikini ashkarilidi. Sétiwaldi kérimning “Qizilsu edebiyati” zhurnilida dawamliq hékaye élip qilip turidighan biri ikenlikini bayan qilghan mezkur xadim, uning yazghan eserliri heqqide melumat bérelmidi.

Norwégyediki “Uyghuryar fondi” tüzgen “Tutqundiki ziyaliylar tizimliki” de, sétiwaldi kérimningmu ismi bar bolup, biz mezkur teshkilatning yétekchisi abduweli ayup ependidin sétiwaldi kérimning kimliki heqqide melumat soriduq. Tonushturulushiche, yazghuchi sétiwaldi kérim 1970‏-yili üstün'atushning otyagh kentide tughulghan. 1988‏-Yili shinjang uniwérsitétining edebiyat fakultétigha oqushqa kirgen. Oqush püttürgendin kéyin, atush sheherlik 1‏-ottura mektepte oqutquchi bolup ishqa chüshken. U, tutqun qilin'ghan 2017‏-yiligha qeder mezkur mektepning edebiyat oqutquchisi bolup xizmet qilghan.

Mezkur saqchi xadimi sétiwaldi kérimning tutulush sewebi heqqide melumat bermidi. Abduweli ayupning bayan qilishiche, Uyghur élide 1990‏-yillarning axiri, 2000-yillarning bashlirida ottura-bashlan'ghuch mekteplerning dersliklirini qayta tüzüsh ishi élip bérilghan. Xitay da'iriliri 2017‏-yilidiki chong tutqunda deslepte özliri testiqlighan bu derslik kitablirini cheklepla qalmastin, uni tüzüshke yétekchilik qilghan we ishtirak qilghan ziyaliylarni omumyüzlük tutqun qilghan idi. Tetqiqatchi abduweli ayupning tonushturushiche, sétiwaldi kérim ene shu yéngi dersliklerni oqutushtiki muweppeqiyetliri bilen ülge tikligen bir oqutquchi iken. Déyilishiche, sétiwaldi kérim bu jeryandiki tesiratliri bayan qilin'ghan “Méning yéngi dersxanam” namliq kitab neshir qilghan iken.

Xitay da'iriliri ma'arip nazaritining sabiq naziri sattar sawutqa kéchiktürme ölüm jazasi bérish bilen birlikte, mezkur derslikning tüzülüshige emeliy yétekchilik qilghan shinjang ma'arip neshriyatining sabiq bashliqliridin abdurazaq sayim bilen alimjan memtiminlerge, shundaqla mezkur dersliklerning asasliq tüzgüchiliridin bolghan yalqun rozi, tahir nasir, wahitjan osman qatarliq kishilerge oxshimighan muddette qamaq jazasi bergen idi.

Melum bolushiche, sétiwaldi kérim eyni waqitta aktip ijtima'iy pa'aliyetchi bolup, u bir qisim edebiyat-sen'et pa'aliyetliride “Méning yéngi dersxanam” namliq kitabini tonushturup léksiyeler sözligen, yash oqutquchilarni yétekligen we righbetlendürgen iken.

Abduweli ayupnng déyishiche, xitay da'iriliri 2017‏-yilidiki chong tutqunda, yéngi dersliklerni ishtiyaq bilen ötken köp sandiki oqutquchilarni tutqun qilghan. “Uyghuryar fondi” bulardin peqet sétiwaldi kérim qatarliq 20 nechche oqutquchiningla tutqunda ikenlikini éniqliyalighan we tutqunlar tizimlikke kirgüzgen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.