Milletchi heriket partiyesining re'isi dewlet baghcheli Uyghur mesiliside mehmud abbasni eyiblidi

 Amérika tashqiy ishlar ministiri antoni bilinkénning xitay ziyariti bashlinish harpisida, yeni 6-ayning 13-küni pelestin prézidénti mehmud abbas xitayda ziyarette bolghan idi. 14-Iyun küni u béyjingda shi jinping bilen söhbetleshkende, pelestinning “Bir xitay pirinsipi” ni himaye qilidighanliqini bildürgen. Shuning bilen birge u yene “Hazir beziler kötürüp chiqqan ‛shinjang mesilisi‚ kishilik hoquq mesilisi bolmastin, belki térrorluqqa, ashqunluqqa we bölgünchilikke qarshi küresh mesilisidur. Pelestin hökümiti ‛shinjang mesilisi‚ ni bahane qilip, xitayning ichkiy ishlirigha arilishidighan qilmishlargha qet'iy qarshi turidu” dégen.

Türk axbaratlirida pelestin prézidénti mehmud abbasning Uyghurlar toghrisidiki bu bayanatigha qarita türlük inkaslar qozghalmaqta. Türkiyediki eng chong öktichi partiyelerdin biri hésablinidighan milletchi heriket partiyesining re'isi dewlet baghcheli 6-ayning 20-küni türkiye parlaméntida ötküzülgen partiye yighinida söz qilip, mehmud abbasni qattiq tenqid qilghan. U, mundaq dégen: “Pelestin prézidénti mehmud abbas 6-ayning 13-küni xitay xelq jumhuriyetige ziyaret élip bériptu. Bu ziyaret jeryanida, uning Uyghurlar toghrisida éytqanliri bizni endishige salmaqta. Mehmud abbas béyjingda xitay dölet re'isi shi jinping bilen uchrashqanda, ademning qattiq ghezipini qozghaydighan sözlerni qiliptu. U, ‛beziler otturigha qoyuwatqan shinjang mesilisi kishilik hoquq mesilisi emes, belki xitayning térrorluqqa, ashqunluqqa we bölgünchilikke qarshi kürishidur. Pelestin her da'im xitaygha ishinidu, isra'iliye bilen pelestin otturisidiki toqunushta xitayning kélishtürgüchi bolushini telep qilidu‚ dégen. Bu sözlerni déyishke mehmud abbasning wijdani chidaptu! ? ”

AFP

Dewlet baghcheli yene mundaq dégen: “Biz pelestinni qollighanséri, ular özlirining heqiqiy ich yüzini körsitiwatidu. Uning bu bayanatidin mehmud abbasning zadi némining heqiqiy térrorluq ikenlikinimu bilmeydighanliqi chiqip turidu. Türkiye her da'im mezlum pelestinliklerning yénida tutup keldi, biz her waqit héch ikkilenmestin pelestin dewasini qollap kelduq. Shunga biz mehmud abbasning bu bayanatini qattiq eyibleymiz! “

Türkiyediki milletchi heriket partiyesi qurulushidin tartip türk milletchilikini özining muhim idé'ologiye asasi qilip kelgen partiye bolsimu, emma xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliqi we jaza lagérliri mesiliside izchil halda sükütte turup kelgen idi. Bolupmu bu partiye 2018-yilining axirida hakimiyet béshidiki adalet we tereqqiyat partiyesi bilen ittipaq tüzgendin buyan, Uyghur mesiliside héchqandaq sada chiqarmay kelgen idi. Hetta bu partiye özlirining Uyghur mesilisidiki ipadisini eyibligen bashqa siyasiy partiye-guruhlargha hujum qilip, türkiyede sherqiy türkistan mesilisining qayta küntertipke kélishi “Bir gherezlik pilan” dep qaqshighan idi.

6 Yildin buyan Uyghur qirghinchiliqi toghriliq sükütte turup kelgen milletchi heriket partiyesi we uning re'isi dewlet baghchelining bu bayanatini qandaq chüshinish kérek? dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa ependi bu heqtiki so'alimizgha jawab bérip, “Meyli qandaq bolmisun, dewlet baghchelining pelestin prézidénti mehmud abbasning xitayda qilghan sözlirige qattiq inkas qayturushi, zor ehmiyetke ige” dédi.

Istanbul uniwérsitétining oqutquchisi doktor ömer qul ependi bu heqtiki köz qarishini bayan qilip, mundaq dédi: “Milletchi heriket partiyesining re'isi dewlet baghcheli, türkiye parlaméntidiki yighinida mehmud abbasning xitayda sherqiy türkistan toghrisida dégen sözlirige qattiq inkas qayturghan. Türk xelqi baghchelidin bundaq bir qattiq inkas chiqidighanliqini kütmigen idi. Men uning bu inkasini buningdin kéyin sherqiy türkistan mesilisining, shundaqla Uyghur qirghinchiliqining türkiyede ochuq-ashkara otturigha qoyulidighanliqining bir béshariti dep qaraymen. Chünki milletchi heriket partiyesi türkiy milletlerge köngül bölidighan bir siyasiy partiye, yene kélip ular hakimiyet béshidiki adalet we tereqqiyat partiyesi bilenmu ittipaqdash.”

Ziyaritimizni qobul qilghan d u q re'isi dolqun eysa ependi, buningdin kéyin türkiye hökümitiningmu Uyghur qirghinchiliqi mesiliside tégishlik awaz chiqirishini ümid qilidighanliqini bildürdi.

Milletchi heriket partiyesi 1969-yili 2-ayning 9-küni alp'arslan türkesh teripidin qurulghan. Dewlet baghcheli 1997-yilidin buyan mezkur partiyening re'islik wezipisini ötep kelmekte.