Xitayning Uyghurlargha qaratqan hej siyasiti

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2013.03.07
xitay-hej-siyasiti.jpg “2012-Yilidiki teshkillik hej xizmitini yaxshi ishlesh toghrisidiki uqturush” namliq tamghisiz qizil bashliq höjjet.
RFA/Erkin Tarim

Xoten wilayetlik diniy ishlar idarisi tarqatqan “2012-Yilidiki teshkillik hej xizmitini yaxshi ishlesh toghrisidiki uqturush” namliq tamghisiz qizil bashliq höjjette hej qilidighanlarning hazirlashqa tégishlik shertliri we hej qilishqa bolmaydighan kishilerning alahidiliki heqqide maddilar otturigha qoyulghan.

Höjjetke qarighanda hej qilidighanlar orundashqa tégishlik sekkiz maddiliq shertlerning birinchisi hej qilidighan kishining junggo kommunistik partiyisining rehberliki hemde sotsiyalizm tüzümini himaye qilidighan, döletning birliki shundaqla milletler ittipaqliqini qoghdaydighan, döletni söyüp qanun'gha ri'aye qilidighan exlaq peziletlik kishi bolushi kérekliki körsitilgen. Hej qilidighanlarning hazirlashqa tégishlik shertliri ichide yene munu maddilarmu bar iken. Yeni, wetenperwer diniy zatlardin ömekke qatniship hej qilishqa iltimas qilghuchi choqum partiye we hökümet bilen hemkarlashqan, partiyining türlük siyasetlirini keng ammigha aktip teshwiq qilghan, ipadisi körünerlik yaxshi bolghan, özi wezipe ötewatqan meschittiki amma arisida yéqinqi üch yildin béri qanunsiz diniy pa'aliyet körülmigen bolushi belgilen'gen.

Buningdin bashqa yene hej qilghuchi yer tewreshke chidamliq öy salghan, partiyining sotsiyalistik yéngi yéza berpa qilish chaqiriqigha aktip awaz qoshqan bolushi kérek iken.

Yene bir maddida bolsa jem'iyet muqimliqini qoghdash jehetlerde körünerlik töhpe qoshqanlargha muwapiq étibar bérilidighanliqi eskertilgen.

Xoten wilayetlik diniy ishlar idarisi tarqatqan bu uqturushtiki hej qilsa bolmaydighan kishiler eynen töwendikidek körsitilgen:

  1. Mezkur kishi junggo kommunistik partiye ezasi yaki hej qilishni dep junggo kommunistik partiyisidin chékin'genler.
  2. Dölet xizmetchisi, hökümet béqiwatqan kishiler, dölet xizmetchisining biwasite uruq-tughqanliri waqtinche orunlashturulmaydu.
  3. Partiye hökümet orunliri, ammiwi teshkilat, dölet karxanisi, kespiy orunlardin pénsiyige chiqqanlar shundaqla biwasite uruq-tughqanliri waqtinche orunlashturulmaydu.
  4. A'ilisining iqtisadiy ehwali nachar, töwen turmush kapalitidin behrimen bolidighanlar.
  5. Késel, bedini ajiz, heriket qilish qulaysiz, eqli-hoshi jayida bolmighanlar.
  6. Hej qilish pa'aliyitige qatniship bolghanlar.
  7. Sirttin nopusini köchürüp kirgili üch yil toshmighanlar.
  8. “23-Mart”, “5-Iyul”, “9-Awghust” qatarliq dölet bixeterliki, jem'iyetning siyasiy muqimliqigha ziyan yetküzidighan, milliy bölgünchilik shundaqla eksiyetchil diniy pa'aliyetlerge qatnashqan, “Hizbut”, “Hijret”qatarliq teshkilatlargha chétishliq kishiler, “Wahabi” idiyisidiki kishiler hem ularning biwasite uruq-tughqanliri.
  9. A'ile ezaliri we biwasite uruq-tughqanliri ichide ropach boluwalghanlar.
  10. Qanunsiz din oqutush nuqtisini teshkilligüchi, öy bilen teminligüchi, ögetküchi, tonushturghuchi, shundaqla ögen'güchining hamiysi hem ularning biwasite uruq-tughqanliri.
  11. Hej qilishni dep ajriship ketken shundaqla yéshini özgertküchiler.
  12. Yer tewreshke chidamliq öy salmighanlar.
  13. Türlük sewebler bilen jazalan'ghanlar.

 

Biz islam dinidiki besh perz emelning biri bolghan hej qilishqa zadi qandaq kishilerning qatnashsa bolidighan qandaq kishilerning qatnashsa bolmaydighanliqigha qarita diniy ölchemlerge asasen békitilgen shertlerni igilesh üchün diniy alim möminjan ependi bilen söhbet élip barduq.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.