Ватиканниң японийидики баш роһаний д у қ ниң доклатини тапшурувалди
2013.12.09
12-Айниң 8-күни японийә кагошима җуншин қизлар университетиниң қурулғанлиқиниң 80 йиллиқини тәбрикләш паалийитигә алаһидә тәклип билән қатнишиватқан японийидә турушлуқ ватиканниң баш роһаниси җосеф ченнотһ кагошимадики католик дининиң бүйүк черкавлиридин бири һесаблинидиған забер черкавсида өзиниң муритлири билән бирликтә асияниң тинчлиқи җүмлидин дуня тинчлиқиниң әмәлгә ешиши үчүн ибадәт қиливатқан диний мурасим арилиқида, дуня уйғур қурултийи тәйярлиған язма доклат уйғур миллий һәрикитиниң рәһбири рабийә қадир ханимниң нами билән тапшуруп берилди.
Дуня уйғур қурултийи тәйярлиған доклат асаслиқи үч қисимдин тәркиб тапқан болуп, тунҗи қисмида хитайниң асасий қанунида дейилгән диний етиқад әркинлики билән әмәлийәттә йүргүзүватқан диний сияситиниң түптин пәрқлиқ икәнлики көрситилгән. Иккинчи қисмида болса, уйғурларниң диний паалийәт елип бериш әркинликиниң пүтүнләй хитай компартийиси тәрипидин контрол қилинғанлиқи, һәҗ паалийитиниң чәклимигә учраш әһвали, 18 яштин төвән балларниң мәсчиткә киришиниң чәклиниши, қуран оқуш, диний тәлим-тәрбийә елишниң җинайәт һесаблиниши, роза тутушиниң чәклимигә учришидәк бир қатар мәсилиләр оттуриға қоюлған. Үчинчи қисмида уйғур ханим-қизлириниң бешиға яғлиқ артиш,йүзигә чүмбәл тартиш қатарлиқ диний, әнәниви өрп-адәтлириниң чәкләнгәнлики илгири сүрүлгән.
Ватиканниң японийидә турушлуқ баш роһаниси җосепһ ченнотһқа бу қетимқи уйғурларниң диний етиқад мәсилиси тоғрисида язма доклат йоллаш пиланини японийидики уйғур кишилик һоқуқ мәсилисигә йеқиндин көңүл болуп келиватқан кагошима хәлқара университетиниң музика профессори германийилик болма, нако ханимлар алдин пиланлиған болуп, доклатниң баш роһаниға йәткүзүлүшиниң әһмийити һәққидә тохталған профессор доктор болма әпәнди бу һәқтә тохтилип мундақ деди:
-Баш роһаниға йәткүзүлгән уйғурларниң диний етиқадиниң дәпсәндә қилиниватқанлиқи һәққидики доклатни баш роһаний әлвәттә тезликтә ватиканға йәткүзиду. Ватикан йеқиндин көңүл болуп келиватқан мәсилиләрдин бири кишилик һоқуқ мәсилисидики диний етиқад мәсилисидур. Бу доклат биринчи қоллуқ язма доклат шундақла уйғурларниң өз авази болғанлиқи үчүн ватикан бу мәсилисигә әлвәттә башқичә көз қарашта болиду дәп ойлаймән.
Доклатни тапшуруп бериш паалийитигә иштирак қилған японийилик кишилик һоқуқ паалийәтчиси нако ханим доклатниң баш роһаниға йәткүзүлүшиниң өзи хәлқара җәмийәтни уйғурларниң кишилик һоқуқ мәсилисигә көңүл бөлүшкә чақирғанлиқниң бир тәрипи икәнлики тоғрисида тохтилип мундақ деди:
-Уйғурларниң һазирқи вәзийитидин қариғанда, уйғурларниң диний етиқадиниң дәпсәндә қилиниш әһвали наһайити зор бир мәсилә болуватиду. Күчлүк етиқад игилири бесим вә тәһдиткә дуч келиватиду. Уйғурларниң диний әркинлики пәқәтла йоқ болуп, уларниң диний паалийәт елип бериши чәкләнгән. Шуңа биз хәлқарадики диний җәмийәтләрни һәрикәтләндүрүп ортақ һалда хитай компартийисигә бесим ишлитип, уйғурларниң диний әркинликини қолға кәлтүрүшигә тиришишимиз керәк. Шуңа бу хилдики язма доклатларни хәлқара диний җәмийәтләргә йоллаш, бу җәһәттә мәлум нәтиҗигә еришиштә пайдилиқ дәп қараймән.
Японийидә турушлуқ ватиканниң баш роһаниси өткән йили 11-айда токйодики әлчиханисида японийидики уйғур мәсилисигә көңүл бөлгүчи профессор доктор болма әпәнди башчилиқидики бир гуруппа кишиләр билән уйғурларниң кишилик һоқуқ мәсилиси тоғрисида тәпсилий сөһбәт өткүзгән болуп, бу қетимқи уйғурларниң диний етиқади мәсилиси тоғрисида язма доклат берилиши уйғур мәсилиси тоғрисида баш роһаниға иккинчи қетим йәткүзүлгән язма доклат һесаблинидикән.
Аваз улинишидин тәпсилатини аңлаң.