Ғулҗа наһийисидә муавин һакимниң мәсчиттә күрәш йиғини ечиши уйғурларни нарази қилди

Радиомиз игилигән учурлардин мәлум болушичә, бултурдин буян ғулҗа наһийисидә мәктәп балилириниң диний паалийәткә қатнашмаслиқи һәққидә бир қатар һөҗҗәт бәлгилимиләр тарқитилған. Бу бәлгилимиләрниң қаттиқ иҗра қилиниши наһийидики уйғурларни нарази қилған.

Болупму йеқинда наһийидә йүз бәргән мәсчиттә елип берилған хәтмә-қуранға балилар қатнашқанлиқи үчүн, наһийиниң муавин һакиминиң мәсчиттә йиғин ечип, яшанған диний затларни қаттиқ ибариләр билән әйиблиши, наһийидики уйғурлар арисидики наразилиқ кәйпиятини техиму күчәйткән.

Уйғур биз ториниң 26-февралдики санида, 7-феврал күни ғулҗа наһийисидики мәлум мәсчиттә өткүзүлгән диний паалийәткә балилар қатнашқанлиқи сәвәбидин, мәсчиттики диний затларниң җавабкарлиққа тартилғанлиқи һәққидики хәвәр елан қилинғандин кейин, бу вәқә тордашлар арисида муназирә қозғиған. Радиомиз ғулҗа наһийисидин игилигән әһваллардин икки йилдин буян һаки исимлик муавин наһийә һакими диний ишларға мәсул қилинғандин буян ғулҗа наһийисидики һәр хил диний чәклимиләрниң көпийип, нөвәттә наһийидики уйғурларниң һәрқандақ диний паалийәт өткүзүши тәскә тохтайдиған вәзийәт шәкилләнгәнлики үчүн наһийидики уйғурларниң наразилиқи барғанчә күчийиватқанлиқи мәлум болди.

Биз вәқәниң тәпсилатини билиш үчүн, ғулҗа наһийисигә телефон қилип әһвал игилидуқ. Өз кимликини ашкарилашни халимайдиған бирәйлән, йеқинқи икки йилдин буян ғулҗа наһийисидә йолға қоюлуватқан бир қатар диний чәклимиләрниң наһийиниң муавин һакимлиридин һаки исимлик кишиниң биваситә башқурушида, башқа наһийиләргә қариғанда қаттиқ қоллуқ билән елип бериливатқанлиқини билдүрди.

Бу киши мундақ деди:
“шундақ, йеқинқи икки йилдин буян ғулҗа наһийисидә диний етиқадқа қаритилған чәклимиләр қаттиқ болуватиду. Болупму ғулҗа наһийисиниң муавин һакимлиридин һаки исимлик киши наһийидики хәлқ ишлири вә диний ишларни башқурушқа мәсул қилинғандин буян, ғулҗа наһийисидә диний паалийәтләргә қаритилған чәклимиләр илгирики йиллардикидин һәссиләп күчәйтилди. Ғулҗа наһийисидә илгири нормал диний паалийәтләр дәп қарилип келиватқан өй-өйләрдә елип берилидиған мәвлут оқутуш, хәтмә-қуран қилиш қатарлиқ диний паалийәтләрни һазир аввал һөкүмәтниң рухситини алғандин кейин, андин бәлгиләнгән мәсчитләрдә өткүзүш тәләп қилинди. Йеза, кәнт, мәһәллиләрдә мәхсус кадирлар бәлгилинип, узун көңләк кийип, ромал артқан аялларни, 50 яшқа кирмәй туруп сақал қоювалған әрләрни, 18 яшқа кирмәй туруп мәсчиткә киргән балиларни тизимлашқа мәсул қилинди. Һазир җүмә күнидики намазда мәсчит алдида мәхсус сақчилар туруп мәсчиткә киргәнләрни тәкшүриду.”

Бу киши 7-феврал күни мәсчиттә йүз бәргән “күрәш йиғини” һәққидә мундақ деди:
“7-чесла мәсчиттә өткүзүлгән хәтмә-қуран әсли мейит йәрликигә қоюлғандин кейинки 40 күн ичидә, һәр пәйшәнбә җамаәткә берилидиған қуран тилавити иди. Әлвәттә бу йәрдә уруқ-туғқан, қошна-қулумларниң балилири қатнашқан болса керәк. Әмма наһийиниң муавин һакиминиң қуран тилавити аяғлашмай турупла, мәсчиткә бастуруп берип, күрәш йиғини ечип, ашу дада йоллуқ ақсақалларни қаттиқ гәпләр билән әйиблиши һәқиқәтән адәм ишәнмигүдәк бир әһвал. Бундақ ишни ашу “бөкини ал десә, бешини елип келидиған һакидин башқа адәм қилмайду!”

Игилишимизчә, ғулҗа наһийисиниң муавин һакими һаки бу йил 55 яшларда болуп, әсли йеза кадирлиқидин наһийигә өстүрүлгән. яшлиқ дәвридә мәдәнийәт зор инқилабидин кейинки йилларда актиплиқи билән кәнт башлиқлиқидин өсүп чиққан бу йеза кадири, юқири мәлумати болмисиму хизмәттә актип,кишиләргә зиядә қаттиқ қол болуши сәвәблик, һаки тоғрулуқ гәп болғинида, кишиләр униң әсли исмини атимай,“һаки қара қорсақ”, “һаки қотур актип”,“бөкини елип кәл десә, бешини елип келидиған чапармән” дегәндәк сүпәт сөзлирини қошуп аташқа адәтләнгән икән.

Радиомиз илгири игилигән әһваллардинму, йеқинқи икки йилдин буян ғулҗа наһийисидә диний етиқадни чәкләйдиған һәр хил һөҗҗәт-бәлгилимиләр түзүп чиқилип, қаттиқ иҗра қилинишқа башлиған. 2012-Йили 8-авғуст рамзан мәзгилидә ғулҗа наһийә самйүзи йезилиқ һөкүмәт тәрипидин тарқитилған “оқуғучилар мәсчиттә намаз оқуса мәктәп җазалиниду” дегән һөҗҗәт; бу йил қишлиқ тәтилдин илгири тарқитилған“ата-аниларниң балиларниң мәсчиткә кирмәсликигә капаләтлик қилиш тохтамнамиси” қатарлиқларда, ғулҗа наһийисидә яш-өсмүрләрниң, һөкүмәт хизмитидики оқутқучи- хизмәтчиләрниң диний етиқад паалийәтлиригә қатнишиши омумйүзлүк чәкләнгән.