Alimlarning buzulushi milletning halakiti


2013.11.25

Alimlar ezeldin milletning közini achidighan, ularni ilim-meripet bilen béyitidighan baghwen bolup kelgen. Peyghember eleyhissalamning “Ölimalar peyghemberlerning warisliridur” dégen sözimu bu sewebtin éytilghan bolushi éhtimal. Emma epsuski, hazirqi Uyghur jem'iyitide ölima dep atalghanlarning hemmisi mundaq emes. Chünki ular öz wezipisini ada qilmaywatidu.

Yéqinda“Sajiye” tor békitide “Alimlarning buzulushi milletning halakiti”dégen témida bir maqale élan qilin'ghan bolup, maqalide mundaq dep yézilghan:“Alimlar bilim élish, emel qilish, dewet qilish we küresh qilishta peyghemberlerning mirasxorliri. Ular chong paji'eler yüz bergende ümmetning nijatkari. Kishiler buzsa ular islah qilidu we halaketke qarap mangghan éqimlargha taqabil turidu. Ular insanlarni tinchliq we xatirjemlik qirghiqigha bashlap mangghuchi yétekchiler. Ular her qandaq yaxshiliqta xelqning aldida turidighan we xelqning arzu-armanliri baghlan'ghan qomandanlar. Shuning üchün allah ta'ala alimlargha ita'et qilishqa buyrup:“Eger bilmisenglar, ehli élimdin soranglar” deydu.

Islam dini ölimalarni xelq ulargha öz ixtiyarliqi bilen tebi'iy ita'et qilidighan yolbashchilar dep qaraydu. Chünki alimlar dinni chüshendürüshte asas, ular dinning heqiqetlirini bayan qilip bergüchiler we hamiyliridur.

Mana bu alimlarning roli, ular mushundaq idi, eslidimu mushundaq bolushqa tégishlik.

Lékin alim -özige tégishlik yuqiriqi rolining eksini tallisa, u chaghda peyghemberlerning mirasxori bolmastin, sheytanning mirasxorlirigha aylinip kétidu. Shu chaghda zalimlarning kaniyi we jallatlarning chakiri bolushqa razi bolidu. Netijide zalimlarning zulmini aqlaydu, ularning mustebit qebih qilmishini xelqning közige chirayliq körsitishke térishidu, heq bilen naheqni arilashturwitidu, xelqni sétilma petiwaliri bilen aldaydu, özi qilmaydighan nersilerni deydu, bilmey turup petiwa béridu we dinni zalimlarning menpe'etige boysunduridu...

Yuqiriqidek qilmishliri arqiliq xelqning neziridin chüshüp kétidu, jem'iyette yétekchilik rolini yoqitidu. Xulase shuki, özliri azghan we azduridighan kishilerning qataridin orun alidu.

Alimlarning buzulushi hakimlarning buzulushidin éghir bolidu, alimlar buzulsa, millet we diyar tügishidu, hayatliq kémisi yaxshi kishiler bilen gherq bolidu... Shu chaghda pushayman bashlinidu, lékin waqti ötüp ketken pushayman bolidu.Démek, dinni buzidighanlar bilimsiz we nadan mollilardur.

Alimlarning buzulush körünüshliridin

1. Alimning nesihetliri we petiwaliri milletning shara'iti we derd-elemliridin yiraq bolushi alimning buzulush körünüshliridin biri. Köpligen kishiler dewetchilerning emeliy hayatida dini ishlar bilen ijtima'iy turmush ishlirini ayrip mu'amile qilghanliqini körgen waqtida, dinni hayat we jem'iyettin ayrip qarashqa qana'etlinip qaldi. Alimlar kishilerge peqet mesjittila imam bolushti, mesjitning sirtida bolsa barliq hayatliq ishlirigha zalimlar imam bolushti.

2. Alimning gep-sözining qilmishlirigha zit kélishi: iman emeldin ayrilsa, halaket basidu. Alimlar peyghemberler mirasxorliridin sheytanning mirasxorlirigha aylinidu. Bilim-meripet bezide eqilge himaye ata qilsa, yene bezide insanni yoqilishtin saqlap qalidu. Lékin yuqiriqi netije bilimge maslashqan emel we meripetke baghlan'ghan ish-heriket bilen bolidu.

3. Alimning musulmanlar arisida pitne we bölünüsh peyda qilishi: alimlarning qatarida mezhep pitnisi we tarmaq mesililer toghrisida jédel- majira qilish bilen shughullinidighan kishiler tépilidu. Bulardiki mezhep mute'essipchiliki heqiqet yüzini perdileydu.

Bu süpetlik mollilar heqiqiy islahatchilar meydan'gha kelse bir amal qilip, zörür tépilsa zalimlarni ishqa sélish yaki ulardin paydilinish arqiliq islahatchilarni yoqitidu yaki ulargha süyiqest qilidu. Islahatchi alimlarni jeditchi, selepi, wehhabiy...Dégendek namlar bilen atap, ularning islahat yoligha tosalghu peyda qilidu. Özi bilmigen yaki anglap baqmighan mesililerni, gerche asasliq mesililer bolsimu ret qilidu yaki qarshi chiqidu. Bu türdiki mollilar musulman'gha qarshi ora kolaydighan, dinni özi xalighanche izahlaydighan, yüz ‏- abroy we az-tola pul üchün musulman qérindishini chaqidighan diny munapiqlardin ibaret.

4. Alimning mensepdar küchlerge telpünüshi: bir qisim alimlar zulumni, zalimlarni aqlashqa, ularni mudapi'e qilishqa, naheq we pasatchiliqni qollaydighan petiwalarni chiqirishqa mahir. Bularning ghayisi bir bolup, u bolsimu- allahning ghezipini keltürüsh bedilige hoquqdarlarning qollishigha érishish.

5. Alimning heqiqetni yoshurushi: bu yerdiki yoshurush sher'i hökümlerni yoshurush bolsun, yaki qoshup qoyush bolsun, yaki menisini burmilash bolsun, yaki ögitishke tégishlik kishilerge ügetmeslik bolsun hemmini öz ichige alidu.
Köpinche ilimni yoshuridighanlar mensep, mal-dunya yaki yüz-abroy üchün qilidu, bular “Xelq alimliri” dep atalmay, “Mensepdarlarning molliliri” dep atilidu.
Alimlarning buzulush sewebliri

1. Nadanliq: biz bu yerde dinning asasini bilmeslik yaki sher'i hökümlerni uqmasliqni meqset qilmaymiz. Chünki bu ilimlerni hoquqdarlarning wa'izliri we molliri yaxshi bilidu.
2. Hawayi-hewes:dunyani yaxshi körüsh, abroy we shöhret qoghlishish: bay, abroyluq kishlerge we mensepdarlargha yéqinlishish alimni axirida tersa qilip qoyidighan seweblerning biri.
3. Gheplet: bezide alim allahdin ghapil qélishi seweblik alim emes bolup qalidu. Bezide ghapilliq bésip kétip qalsa, köz körmeydighan we qulaq anglimaydighan bolup qalidu. Shu chaghda gheplet késili tüpeylidin köz we qulaqning paydisi bolmaydu.
4. Alimning könglide özini “Alim” dep qarap qélish. Resulullah mundaq dégenidi:“Allah ta'ala ilimni bendiliridin biraqla tartip éliwetmeydu, lékin ilimni heqiqiy alimlarni wapat qildurush arqiliq alidu. Heqiqiy alim qalmighanda kishiler nadan mollilarni özlirige bashliq we yolbashchi sayliwalidu. U nadanlar bilmey turup qalaymiqan petiwa bérip, özimu azidu we bashqilarnimu azduridu” dégen. Yuqiriqi we undin bashqa türlük sewebler tüpeylidin bezi alimlar buzulup, heqiqet yolidin adishidu, bashqilarni azduridu we bilimsizliki sewebidin allahning yolidin tosidu.

Emma allahning aldidiki mes'uliyitini hés qilghan we buzulush yolliridin yiraqlashqan heqiqiy alim toghra yolda mangghan bolidu.

5. Idiyisining saghlam emesliki: idiye, eqide we qimmet qarashning tesiri we sayisi. Bir ademning exlaqining buzulushi idiyening buzulushidin xeterlik. Chünki istili buzulsa ziyini shexsi bolidu, yeni az bolidu. Lékin idiyisi buzuq bolsa, ziyini bek chong bolup kétidu.
Alim tuzgha oxshaydu, tuz buzulsa tamaq qamlashmighandek, alim buzulsa jem'iyet qamlashmaydighan buzuq haletke kélip qalidu, sewebchisi mollilar.”

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.