Rozining sir - esrarliri

Ramizan éyi musulmanlarning rohiy terbiye élish éyidur. Bu ay musulmanlarning qelbide eng yüksek orni bolghan bir ay bolup, uni qedirlimigenler üchün bu ayning bashqa aylardin héchbir perqi yoqtur.

Se'udi erebistanining katta ölimaliridin ellame muhemmed erifi “Hayatingizni qedirleng”namliq esiride mundaq dep yazidu:“Rozining roza tutquchida güzel exlaqlarni yétildürishide shek yoq. Buning sherti rozini birdinbir rohiy terbiye élish pursiti dégen étiqad bilen, sheri'etning körsetmisi boyiche tutushtur. Ramizan éyi bashtin axir rehmet éyidur. Rehim - shepqet qilishni öginish we allah ta'alaning mexluqatlirigha ata qiliwatqan sansiz rehim - shepqetlirini tonush éyidur. Ramizanda bay - gaday, re'is - puqra hemmisi achliqning, ussuzliqning derdini chékidu. Buningdin bashqa héchbir waqitta bular achliq we ussuzliq derdini chékishte barawer bolalmaydu. Chünki baylarning kündilik yémek - ichmekliri waqti - sa'itide teyyarlan'ghan bolidu. Emma yoqlarning her waqit teyyar bolmaydu. Biraq ramizanda hemmisining yémek - ichmiki birla waqitta teyyar bolidu, toqluqni, achliqni birge chékidu. Shunga baylardin ibret alidighanlar bu ayda yoqsullarning, yégili yoq, ichkili yoq, yil boyi yoqluq ichide kün ötküzüwatqanlarning qedrige yétidu - de, ulargha hésdashliq qilish, yardem qilish we yüklirini birge kötürüshtin ibaret islamiy hemkarliqni öginidu. Peyghember eleyhissalam mundaq dégen:“Birer rozidarni iptar qildurghan adem uning tutqan rozisining sawabigha oxshash sawabqa érishidu”. Bu hedis yoqsullargha yardem qilishning, ularning derdlirige derman bolushning xuddi roza tutqan'gha oxshash sawabliq ish ikenlikini körsitidu. Ramizanda yoqsullarni iptar qildurghan adem shundaq sawabqa érishse, bashqa waqitlarda yoqsullarning hajitini rawa qilghan, yétimlerning béshini silighan adem sawab tapmamdu? elwette tapidu. Bu hedis bizge yardem qilishni ögetmekte. Ramizandin ibaret bu ilahiy mektepte bashqilargha yardem qilishni ögen'gen adem ramizandin kéyin ögen'genlirini tashliwetse, bilgenlirige emel qilmisa bolamdu? méditsina fakultétigha kirip, doxturluqni ögen'gen adem shu ögen'genlirige emel qilmisa, uning doxturliqining kimge paydisi bolidu? alghan bilimi paydisiz qalghan bolmamdu? rozimu shuninggha oxshash bolup, bir ayliq roza tutush jeryanida adetlen'gen we ögen'gen yaxshi ishlirini ömrining axirigha qeder ishqa salalighan ademlerla ghelibe qilidu.”

Ramizan rozisi bir türlük sinaqtur

Ellame muhemmed erifi mezkur esiride yene mundaq dep yazidu:“Bu hayatliq sepiri bir türlük sinaqlar dunyasi bolup, adem her anda sinaqlargha duch kélip turidu. Allah ta'ala yoqsul bendilirinimu bay qiliwétishke qadir. Bendiliridin yoqsullargha yardem qilishini sorimastinla özi yardem qilishqa qadir. Emma bu dunya sinaq dunyasi bolghanliqtin, insanlarni sinaydu we shu sinaqlardin salamet ötkenlerni mukapatlaydu. Ramizan éyi sinalghuchilar üchün eng yaxshi pursettur. Bu ayda allah ta'alaning sinaqliridin toluq ötüp uni razi qilghanlar iradisini bushashturmisla, kéyinki sinaqlardinmu salamet ötüp kétidighanlar qataridin bolalaydu. Emma ramizanda nahayiti yaxshi, mömin, musulman, ramizandin kéyinla saxtipez, aldamchi bolup ketkenler sinaqtin ötelmigenlerdur. Öz - ara hemkarliq, bir - birige yardem qilish we yoqsullarni yölesh islam dinining aldinqi chaqiriqliridin biri we musulmanliqning asasliq ipadiliridin biridur. Peyghember eleyhissalam bu menini ipadilep:“Silerning héchbiringlar özi üchün yaxshi körgenni özining musulman qérindishi üchün yaxshi körmigiche mömin bolalmaydu” dégen. Bu hedis nahayiti köp mezmunlarni we mawzularni öz ichige alidu. Ata - anigha qétirqinip, ixlas bilen xizmet qilish, musulmanlarning ghemini yéyish, hajetmenlerning hajetlirini rawa qilish, yétimlerning béshini silash, qoshnilargha yaxshiliq qilish, musulmanlargha yaxshi nesihet qilish, uruq - tughqanlargha sile - rehim qilish, yaxshi ishlargha yardemlishish qatarliqlarning hemmisi musulmanning yene bir musulman qérindishigha qilishqa tégishlik xizmetliridur. Bu xalisane xizmet emes, belki allah ta'alaning emri bilen belgilen'gen diny we insaniy xizmetlerdur.”

Musulmanning qedir - qimmiti öz nepsidin waz kéchish bilen bolidu

Ellame muhemmed erifi mezkur esiride yene mundaq dep yazidu:“Musulmanning qedir - qimmiti öz nepsidin kéchip bashqilarning ghemini yéyishtiki derijisige qarap derijilinidu. Peyghemberler bu mawzuda insaniyetning ülgiliridur. Ular allah ta'alaning heq dinini kishilerge yetküzüsh yolida yehya we zekeriya eleyhissalamlargha oxshash suyiqestlerge uchrap hayatidin ayrilghan. Muhemmed eleyhissalamgha oxshash nurghunliri öz yurtliridin qoghlan'ghan. Ular insaniyetke allahning heq dinini yetküzüsh arqiliq ulargha xizmet qilish yolida özlirini unutqan zatlar idi. Shunga ularning allah ta'alaning dergahidiki mertibiliri intayin yuqiri bolup, insaniyetning eng yaxshiliri we ülgiliridur. Eshu peyghemberlerge iman keltürgen möminlerdin allah ta'ala shu pidakarliqlarni öginishni we qolidin kelgenche pidakarliq körsitishni teleb qilidu. Insanlarning peyghemberlerdek bolalishi natayin. Emma ularni küchining yétishiche ülge qilalighanliri telepni orundighan bolidu. Shunga dunyadiki bashqa insanlar peqet özliri üchün yashisa, musulmanlar bashqilar üchün yashaydu, ular insaniyet üchün, musulmanlar üchün yaxshi ishlarni qilish yolida yashaydu. Heqiqiy musulmanning perqi mana mushundaq muhim mesilide ayrilidu.”