Türk dunyasi iptar ziyapitide Uyghur mesilisi alahide tekitlendi
2014.07.22
Türk dunyasi iptar ziyapitide söz qilghan parlamént ezasi özjan yénichehri ependi, türklerni Uyghurlargha yardem qilishqa, héch ish qilalmisa namazlirida Uyghurlarning erkinliki üchün du'a qilip qoyushqa chaqirdi.
7-Ayning 19-küni türkiye kadirlar uyushmisining zalida türk dunyasi iptar ziyapiti ötküzüldi. Uludagh guruppisi mes'uli memet fatih shahin ependi uyushturghan bu iptar ziyapitige parlamént ezasi özjan yénichehri, qazaqistan, qirghizistan, ezerbeyjan'gha oxshash türkiy jumhuriyetlirining wekillirining sirtida hazir weziyiti éghir bolghan qirim tatarliri wekili, iraq türkmenliri wekili, süriye türkmenliri we Uyghurlarning wekilliri qatnashti we söz qildi. Ular hemmisi ayrim - ayrim halda öz rayonidiki weziyet toghrisida qisqiche melumat berdi. Bu wekillerning hemmisi türk hökümitini shundaqla türk xelqini qéyin weziyette turghan qérindashlirigha yardem qolini uzitishqa chaqirdi.
Türk dunyasi iptar ziyapitide parlamént ezasi özjan yénichehri ependi söz qildi. U nutqida türk dunyasining weziyiti toghrisida toxtaldi. U, aldi bilen qirim tatarlirining hazirqi weziyiti toghrisida mundaq dédi:
- Aldi bilen bu muqeddes ramzan éyida türk dunyasini bir yerge jem qilghan uludagh guruppisigha, guruppining mes'uli fatih shahin ependige rehmet éytimen. Bügünlerde yürikimiz derdke toldi, ghemkin we matem ichide turmaqtimiz. Hazir qirimdiki qérindashlirimiz tatar türkliri ensiresh ichide bésim astida turmaqta. Rusiye qirimni qayta bésiwaldi. Qirimning kélechekining qandaq bolidighanliqi namelum.
U, iptar ziyapitide qilghan sözide Uyghurlarning hazirqi weziyiti toghrisida toxtilip mundaq dédi:
- Sherqiy türkistanning weziyitini hemmimiz bilimiz. Wehim bir weziyette turmaqta. Ötkende bir xewer oqudum, sherqiy türkistanda rozi tutush cheklen'gen iken, xitaylar Uyghurlargha mejburiy su ichküzüp rozisini buzduruwétiptu. Zalim xitay hökümiti zulumni téximu kücheytiptu. Yene biz igiligen melumatlargha asaslan'ghanda, yéqindin béri köp sanda bigunah Uyghur tutqun qilin'ghan, türmige tashlan'ghan, hetta bezilirige ölüm jazasi bérilgen. Sherqiy türkistan xelqi éghir weziyette, chet'elge qéchip chiqqan Uyghurlarmu qéyin weziyette. Bulargha birleshken döletler teshkilati we démokratik döletler ige chiqishi kérek.
Parlamént ezasi özjan yénichehri ependi sherqiy türkistan mesilisidin qalsa türk dunyasining eng chong mesililiridin birining shimaliy iraqtiki türkmenler mesilisi ikenlikini bayan qilip mundaq dédi:
- Shimaliy iraqtiki weziyet türklerni téximu köp ensireshke salmaqta. Shimaliy iraqtiki türkmen qérindashlirimiz qirghinchiliqqa uchrimaqta. Biz yéngi alghan melumatqa asaslan'ghanda, 350 ming türkmen yurtidin öyidin ayrilip bashqa jaylargha qéchishqa mejbur bolghan. Nurghun türkmen öltürülgen, xanim qizlar basqunchiliqqa uchrighan. Biz igiligen melumatlargha asaslan'ghanda, her küni 10 bowaq hayatidin ayriliwétiptu. Emma biz bu yerde tamaq yep olturuptimiz. Bularni iraq demeshq islam döliti térrorchiliri qilmaqta.
U nutqida pelestin xelqi toghrisida toxtilip mundaq dédi:
- Isra'il armiyisi dawamliq halda gazagha hujum élip bériwatidu. Xewerlerge asaslan'ghanda bügün'giche 400 etrapida kishi ölüptu, köp sanda kishi yaridar boluptu. Bulargha qaraydighan bolsaq, ramzan éyida türk dunyasi we musulman dunyasida boluwatqanlar bizni matemge chömdürdi.
Türkiye parlamént ezasi özjan yénichehri ependi iptar ziyapitide qilghan sözide kishilerni zulumgha uchrawatqan bigunah insanlar üchün du'a qilishqa chaqirip mundaq dédi:
- Méning könglüm bekla yérim. Qisqiche shuni démekchimenki, yémek yeyli, aylinayli we ibaditimizni qilayli. Emma qirimning weziyiti undaq iken, kerkük, sherqiy türkistan we pelestinning weziyiti undaq éghir iken, ularni hergiz untumayli, héch bolmisa ular üchün du'a qilayli. Hemminglarning ramzan éyi mubarek bolsun.
Iptar axirida qazaqistandin kelgen molla qazaq tilida du'a qilip éziliwatqan türkiy xelqlerge erkinlik telep qildi.