Da'iriler Uyghur élida 2016-yilliq hej qilghuchilarni siyasiy öginishke orunlashturghan

Xoten wileyetlik diniy ishlar idarisi 2016-yili xotendin hej sepirige mangidighan hajilarning bir heptilik siyasiy öginishke qatnishishini telep qilip chiqarghan uqturushi.

Xoten wilayetlik diniy ishlar idarisi 2016-yili xotendin hej sepirige mangidighan hajilarning bir heptilik siyasiy öginishke qatnishishini telep qilip uqturush chiqarghan. Yerliktin ziyaritimizni qobul qilghan hökümet xadimi we Uyghurlar bu yilliq kursning échilish waqti we kursning meqsiti heqqidiki so'allirimizgha jawab berdi. Chet'ellerdin ziyaritimizni qobul qilghan diniy zatlar we Uyghur pa'aliyetchilirimu mezkur kurs heqqide öz qarashlirini bildürdi.

Anglighuchilirimiz teripidin, radiyomiz Uyghur bölümige ewetilgen, xoten wilayetlik diniy ishlar idarisining uqturushidin melum bolushiche, xoten wilayitidin 2016-yilliq hej sepirige ruxset qilin'ghan 155 kishining 25-iyuldin 28-iyulghiche xoten wilayetlik sotsiyalistik institutta 4 künlük kursqa qatnishidighanliqi uqturulghan.

Uqturushta yene kurs heqqide izahat bérilip, mezkur kursning Uyghur aptonom rayonluq diniy ishlar idarisi tarqatqan “2016-Yilliq hej sepirige mangghuchilarni terbiyilesh uqturushi” namidiki 2016-yilliq 102-nomurluq höjjetning rohigha asasen chiqirilghanliqi, xoten wilayet tewesidin hej sepiri iltimasi testiqlan'ghan 127 neper er we 28 neper ayalning 24-iyul yekshenbe küni kélip tizimgha aldurushi, kurs ayaghlashqandin kéyin 29-iyul küni kursantlargha guwahname tarqitilip andin öylirige qayturulghanliqi bildürülgen.

Biz mezkur uqturush heqqide téximu tepsiliy ehwal igilesh üchün xoten wilayetlik diniy ishlar idarisige téléfon qilghinimizda, téléfonimiz jawabsiz qaldi.

Emma anglighuchilirimiz teripidin teminlen'gen xotendin hej sepirige mangidighanlarning tizimgha aldurushi üchün bérilgen téléfon nomuri, xoten sheherlik nurbagh saqchixanisining kéchilik nöwetchi xadimigha ulandi.

Mezkur xadim bayanida, xotendin hej sepirige mangidighanlarning öginish kursigha qatnishidighanliqidin xewiri barliqini we hej sepirige mangghuchilarning özi turushluq jaylardiki saqchi idarilirige kélip tizimlitishi telep qilin'ghanliqi qatarliq ehwallarni bilidighan bolsimu, emma kursqa da'ir bashqa tepsilatlarni bilmeydighanliqini bildürdi.

Öz kimlikini ashkarilimasliq sherti bilen ziyaritimizni qobul qilghan bir neper hökümet xadimi bu xil kurslarning her yili orunlashturulidighanliqini bildürüp, herqaysi wilayet,nahiyilerge bérilgen san'gha asasen hej iltimasi testiqlan'ghanlarning özi tewe jaylarda bir heptilik yaki uningdin uzun bolghan kurslargha qatnashturulidighanliqi we bu kurslarda hej sepiride diqqet qilidighan mesililer toghriliq kursantlargha mexsus terbiye élip bérilidighanliqini bildürdi.

Uningdin hej qilghuchilar qatnashturulidighan kurslarda qandaq mezmunlardiki telim-terbiye élip bérilidighanliqini sorighinimizda, bu kishi kursantlargha eng awwal “Junggo puqrasi bolush süpiti bilen kompartiyining rehberlikini himaye qilip, junggoning birlikini qoghdash, hej pa'aliyiti mezgilide döletning qanun-tüzümlirige xilap söz-heriketlerde bolmasliq, hej jeryanidiki barliq pa'aliyetlerde hej ömikidiki mes'ul kadirning yétekchilikide kolléktip pa'aliyet élip bérish qatarliq intizam mesililiri toghriliq sawat bérilidighanliqini bildürdi.

Qandaq kishilerning hej sepiri iltimasi testiqlinidighanliqini sorighinimizda, u öz rayonidiki ehwalni bildürüp, adette hej sepirige kétidighan barliq chiqimlarni üstige alalaydighan, a'iliside artuq héchqandaq iqtisadiy yüki bolmighan, yéshi 60tin halqighan, siyasiy jehette hökümetning qanun belgilimilirige xilap qilmishlarda bolghanliqi heqqide qanun orunlirida ismi yoq kishilerning hej sepirige iltimas qilsa bolidighanliqi, eger iltimas qilghuchilar ichide“Siyasiy mesilisi bar” dep qaralghan kishiler bolsa, ular melum mezgil közitish, terbiye bérish we öginish kurslirigha qatnashturulghandin kéyin andin ipadisige qarap hej iltimasi testiqlinidighanliqini bildürdi.

Xitayning hökümet taratquliridimu 2016-yilliq hej sepiri xizmiti heqqide xewer bérilgen. Xitay islam jem'iyiti torida élan qilin'ghan “2016-Yilliq hej yétekchi xadimliri we diniy yétekchi xadimlarni terbiyilesh kursi ningshaning wujung shehiride échildi” dégen xewerde, 12-iyul küni, xitayning ningsha tunggan aptonom rayonining wujung shehiride mexsus yighin échilip, xitaydiki 15 ölke aptonom rayon sheherdin se'udi erebistan'gha hej sepirige baridighan ömek mes'ulliridin bu yilqi hej sepirini orunlashturush xizmitini yaxshi élip bérish telep qilin'ghanliqi toghruluq mexsus toxtalghan.

Da'irilerning Uyghur élida yürgüzüwatqan diniy siyasiti uzundin béri xelq'ara diniy jem'iyetler we kishilik hoquq teshkilatlirining diqqitini qozghap kéliwatqan mesililerning biri. Chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri, pa'aliyetchiliri we Uyghurlardin chiqqan diniy zatlar xitay hökümitining Uyghurlarning diniy étiqadigha qarita her xil belgilimilerni chiqirip üzlüksiz halda cheklesh siyasiti qollinip kéliwatqanliqini tenqidlep kelmekte.

Da'irilerning bu yilliq hej sepirige mangidighanlar üchün mexsus kurs uyushturushi yene bir qétimliq diqqet nuqtisi boldi.

Dunya Uyghur qurultiyining diniy ishlar mudiri, gérmaniyediki diniy zat turghunjan alawudun ependi ziyaritimizni qobul qilip, da'irilerning bu yilqi hej sepirige mangghuchilargha orunlashturghan kursi we yillardin béri Uyghurlargha qaritiliwatqan diniy cheklimiler heqqide öz qarashlirini otturigha qoydi.

Misir ezher uniwérsitétini tamamlighan diniy ölima turghunjan ependi bayanida, da'irilerning yillardin buyan Uyghurlarning heremge bérip hej qilishigha qarita her xil belgilime-shertlerni yolgha qoyup, hajilar sanini cheklesh, hökümet telep qilghan shertleni hazirlap heremge bérish pursitige érishken hajilarni seperdin ilgiri mexsus siyasiy kurslargha qatnashturush qatarliq wasitilerni qollinishi Uyghurlarning diniy étiqadini cheklesh tedbirliri ikenlikini bildürüp, bu xil weziyetning özgirishi kéreklikini, Uyghurlarning heqiqiy diniy étiqad erkinlikige ige bolushi kéreklikini tekitlidi.

Turghunjan ependi yene, da'irilerning Uyghur qatarliq musulmanlarning hej iltimasigha qarita belgiligen “60 Yashtin yuqiri bolghan, iqtisadiy yüki bolmighan we siyasiy jehettin saghlam bolghanlar hej qilish iltimasi yollisa bolidu” dégen shertige qarita öz qarishini bildürüp, xitay hökümitining hej qilishtin ibaret musulmanlarning diniy mejburiyitigimu siyasiy shertlerni qoshuwélishining din'gha nisbeten eng éghir derijidiki hörmetsizlik we insanning kishilik hoquqigha tajawuzchiliq siyasiti ikenlikini tekitlep, bu qilmishlarni qobul qilish mumkin emeslikini we xitay hökümitining nöwette yürgüzüwatqan diniy étiqadni cheklesh siyasitini shertssiz toxtitishi kéreklikini bildürdi.