Үрүмчидә қуран курсиға қатнашқан 190 уйғур пәрзәнти тутқун қилинди

Йеңи акт гезитиниң нәшр қилинған хитайниң қуран курсини бастуруш тоғрисидики мақалә. 2014-Йили сентәбир.

Үрүмчидә мәхпий қуран курсиға қатнашқан 190 уйғур пәрзәнти қанунсиз диний паалийәткә қатнашти дегән җинайәт билән тутқун қилинди.

Хитай даирилири үрүмчидә, қанунсиз диний тәлим вә диний тәшвиқатқа зәрбә бериш һәрикити елип барған вә 26 орундики қуран курслириға бесип кирип, 47 қанунсиз тәшкилатқа зәрбә бәргәнлики, 190 нәпәр кичик балиларни тутқун қилинғанлиқи илгири сүрүлди. Әмма тутулған кичик балиларниң ақивити тоғрисида һечқандақ мәлумат берилмиди.

Йеңи акит гезитиниң шинхуа ахбаратидин нәқил қилип билдүрүшичә, сақчи әмәлдарлириниң мәлуматидин, үрүмчидә қанунсиз диний паалийәт, қанунсиз тәшвиқат, диний интернетта қанунсиз диний тарқитиш паалийити билән шуғулланған 35 кишиниң тутқун қилинғанлиқи мәлум болған.

Йеңи вақит гезитидә билдүрүшичә, хитай даирилири уйғур диярида йеқиндин буян йүз бәргән көплигән вәқәләрниң аталмиш радикал вә бөлгүнчи гуруппилар билән четишлиқ икәнликини дава қилип кәлди. Әмма мәйли хитай даирилири болсун, мәйли йәрлик әмәлдарлар болсун, бу вәқәләргә четилип тутулғанлар, түрмигә қамалғанлар вә тутқун қилиш һәрикәтлири тоғрисида тәпсилий мәлумат бәрмәйду.

Чәтәлләрдики уйғур тәшкилатлириниң билдүрүшичә, хитай даирилири уйғур мусулманлириниң мәдрисиләрдә диний тәлим елишиға рухсәт қилмиғанлиқи, аилиләрниң диний әркинликигә чәклимә қоюп тосқунлуқ қилғанлиқи үчүн, уйғурлар пәрзәнтлирини мәхпий ечилған вә диний тәлим беридиған қуран курслириға әвәтишкә мәҗбур болиду.

Хитай даирилири йеқиндин буян диний радикаллиққа қарши туруш намида уйғур мусулманларниң диний етиқадиға вә диний паалийәтләргә тосқунлуқ қилип кәлмәктә.

Уйғур диярида дөләт мәмурлириниң роза тутуши вә диний паалийәтләргә қатнишиши чәкләнгән болуп, хитай даирилири уйғурларниң һәр түрлүк диний тәлим елишиғиму чәклимә қойди.

Бу хәвәр дуня бултәни, хәбәр7 қатарлиқ түркийәниң көплигән тор гезитлиридиму кәң тарқалған болуп, хәвәр7 тор гезитидә 41 миң қетимдин артуқ көрүлгән вә 11 киши тәрипидин инкас йезилған.

Замира амирова исимлик бир тордаш мундақ инкас язған: коммунизмға нисбәтән дин әпийондур, коммунизимда пәрзәнтләрму дөләткә аит һесаблиниду.

Өмәр деңиз исимлик киши мундақ пикир язған: хитай дөлити йәнә хитайларниң қоли билән йоқ болиду, алланиң ярдими, хәлқләрниң әркин ирадисигә болсун.

Теомән оралоғли исимлик тор зиярәтчи хитайларни агаһландуруп мундақ пикир язған: ислам динини йәни аллаһтааланиң динини өгәнгүчиләргә зулум қилмаңлар, әң қисқа вақит ичидә әқил билән пикир -тәпәккур қилиңлар, силәрму исламни қобул қилиңлар, сәмимийлик билән дәватимән, бу ишлар силәрниң чүшәнгиниңлардәк әмәс, алланиң алдиға динсизлиқ яки ислам динидин башқа бир дин билән қайтмаңлар, һаман бир күни өлисиләр, нәгә баридиғанлиқиңларни, у йәрдә немиләр болидиғанлиқини билишиңлар керәк. Әмма өлгәндин кейин бәк пушайман қилисиләр, бу нәсиһәтлиримгә қулақ беришиңларни үмид қилимән.

Тәмәл җандан исимлик бир киши түркийә һөкүмитигә хитаб қилип мундақ язған: бу мәсилигә һөкүмәт бир нәрсә дисун, яки биз сөзләйли, һөкүмәт бир иш қилсун, хитай мелини байқут қилайли, ашхана җиһазлирини вә тазилиқ қәғизиниму хитайдин сетивалимиз, әмма бир аз әқилни ишлитип булар үчүн бир иш қилиш керәк.

Шүкрү мәргән исимлик бир зиярәтчи мундақ язған: түркийә немә үчүн хитайға қарши сүкүттә туриду? түркийә һөкүмити әң аз дегәндә хитайниң бу зулумиға қаршилиқ билдүрүши керәк. У йәрдики қериндашлиримизниң игә-чақисиз әмәсликини көрситиш керәк. Хитайлар у йәрдики қериндашлиримиз билән һечкимниң кари йоқ дәп ойлимисун, бәлки хитайға күчимиз йәтмәйду, әмма авазимиз чиқиду. Ташқи ишлар министирлиқи наразилиқ хети йезип қаршилиқ қилиши керәк.

Рәҗәп қалайҗи исимлик тор зиярәтчи коммунизм түзүминиң исламға дүшмәнлик билән қарайдиғанлиқини ипадиләп мундақ пикир язған: түркийәдики тәк партийилик дәврни бүгүнки күндә хитай әмәлий иҗра қиливатиду, коммунизм яки сотсиялизм дегәнләр диний чүшәнчә исламға қаршилиқ чүшәнчисини ипадиләйду. Һәммиси охшаш сестим билән исламға һуҗум қилиду. Өлгәндә болса йәнә диний қаидә-мурасим бойичә әбәдийлик аләм болған ахирәткә сәпәр қилишни халайду, динға дүшмәнлик қилғанлар өлгәндә тавути мәсчиткә кәлтүрүлүп намаз оқулиду, һәққиниң һалал болушини тәләп қилиду, мән буларниң қилмишлирини һеч чүшәнмидим, немә үчүн диний етиқади йоқ, динға өчмәнлик қилған бириниң өлгәндин кейин диндарлардин һәққигә рази боп кетишни тәләп қилиду? әгәр улар һәққигә рази болған тәқдирдә өзлириниң җәннәткә киридиғанлиқини ойламду бу дин дүшмәнлири? аллаһ уларни ислаһ қилсун десәмму ислаһ болидиғандәк көрүнмәйду.

Уйғурларниң диний әркинликигә чәклимә қоюп келиватқан хитай даирилири немә үчүн кичик балиларниңму қуран өгинишигә тосқунлуқ қилиду? хитайниң динға бесим қилиштики асасий мәқсити немә? хитайниң бу қилмишлириға уйғурлар қандақ қарайду? биз, бу соалларниң җавабиға еришиш үчүн шәрқий түркистан маарип вә һәмкарлиқ җәмийитиниң рәиси һидайәтуллаһ оғузхан билән сөһбәт елип бардуқ.