Zerbe bériliwatqan “Yawa imam” lar we teshwiq qiliniwatqan “Qizil aktip” lar

Muxbirimiz qutlan
2014.11.13
meschit-yashanghan-yash-terbiye.jpg Jüme namizidin kéyin, yashan'ghan diniy ölima meschit sirtida bir yash bilen söhbet ötküzmekte. 2014-Yili 23-may, ürümchi.
AFP

Igilishimizche, xitay da'iriliri nöwette diniy sahede melum tesirge ige Uyghurlarni “Yawa imam” yaki “Yawa axun” dégen namlar bilen qattiq zerbe bérishke bashlighanliqi melum.

Shuning bilen bir waqitta yene méngisi yuyulghan bir qisim “Qizil aktip” larni teshwiqat sehnisige élip chiqip, Uyghur jem'iyitide “Dinsizlashturush” dolquni qozghighan.

10-Noyabir küni qeshqer sheherlik ottura sot mehkimisi 22 neper Uyghurgha “Qanunsiz diniy tebliq bilen shughullan'ghan” dégen jinayet bilen jaza höküm qilghanda, xitay taratquliri tunji qétim “Yawa axun” dégen yéngi atalghuni kötürüp chiqqan.

Roytérs agéntliqi 11-noyabir bu heqte inkas bildürüp, “Junggo da'iriliri nöwette atalmish ‛yawa imam‚ larni zerbe nishani qilmaqta” serlewhilik maqale élan qildi.

Melum bolushiche, yeken weqesidin kéyin Uyghur aptonom rayonluq partkomning sékrétari jang chünshyen yekende xizmet tekshürüshte bolghanda xelq ichidiki “Yawa axun” yaki “Yawa imam” largha qattiq zerbe bérishni tekitligen.

Xitay taratquliri “Yawa axun” yaki “Yawa imam” dégen atalghularni tilgha alghanda, ularning “Xelq ichidiki melum tesirge yaki chaqiriq küchige ige, emma qolida hökümet tereptin bérilgen kinishkisi bolmighan diniy ölimalar” ikenlikini ishare qilghan.

Ejeblinerliki shuki, da'iriler Uyghur élida atalmish “Yawa imam” largha qarshi zerbe bérish xaraktérlik teshwiqat urushi qozghash bilen bir waqitta yene kompartiyeni, dinsizliqni himaye qilidighan bir qisim tiplarni sehnige élip chiqqan.

Yéqinda shinjang téléwiziye istansisining yash muxbiri xemit memet xitay merkiziy téléwiziyeside nutuq sözlep, Uyghurlar arisidin yétishtürülgen “Qizil aktip” larning hékayisini xitaydiki milyonlighan körürmenlerge anglatqan. Xitay taratquliri uning nutqini “Yaxshi muxbir sözligen yaxshi hékaye” dep teripligen.

Undaqta, da'iriler küchep bazargha séliwatqan shundaqla Uyghurlar ichidiki “Siyasiy aktip” larning éghizi arqiliq teshwiq qiliwatqan “Ülgilik tip” lar zadi qandaq kishiler?

Sekkiz yildin buyan öz hoylisida qizil bayraq chiqirip, xitay kompartiyesini himaye qilip kelgen, hetta ölgende “Musulmanlar qebristanliqida emes, belki inqilabiy qurbanlar qebristanliqi yétishni arzu qilidighan” 70 yashliq qurban ömer del ashundaq kishiler tipidin.

U ziyaritimizni qobul qilip öz hékayisini özi bayan qildi.

Tepsilatini awaz ulinishtin anglighaysiz.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.