Шаярда яғлиқиниң ичигә посма кийгән аяллар җазаланмақта

Қәшқәр шәһәрлик аммиви қатнаш чәклик ширкити чиқарған һиҗабланған уйғур аялларни аптобусқа чиқармаслиқ тоғрисидики уқтуруши. 2013-Йили 9-өктәбир.

Игилишимизчә, шаяр наһийәсидики уйғур аяллири яғлиқиниң ичигә посма кийгәнлики үчүн җәриманә төләшкә яки 15 күн солақта йетишқа мәҗбурланмақта икән.

Бүгүн сәһәр радиомиз зияритини қобул қилған шаяр наһийәсиниң мазарғоҗам йезисидики бир уйғур аял йеқиндин буян өзи көргән вә бешидин өткүзгән әһваллар һәққидә мәлумат бәрди.

Униң билдүрүшичә, һазир шаяр наһийәсиниң базар ичи вә һәрқайси йеза, кәнтлиридә форма кийгән ярдәмчи сақчилар коча доқмушлирида йол тосуп пуқраларни тәкшүрмәктә икән. Улар узун кийим кийип, яғлиқини алди тәрәптин чәгкән яки яғлиқиниң ичигә посма кийгән аялларни һәмдә сақал-бурут қойған әрләрни из қоғлап тутмақта икән. Буниң билән наһийә тәвәсидики кишиләр кочиларға хатирҗәм чиқалмайдиған вә әнсизчилик ичидә күн өткүзидиған болуп қалған.

Зияритимизни қобул қилған деһқан аял турахан өз бешидин өткүзгән вә көргән әһваллар һәққидә тохтилип мундақ деди:

“биз шаяр наһийәсиниң мазарғоҗам (йәни қизил байрақ) йезисида яшаймиз. Бизниң йеза тәвәсидә ала-булимач һәрбий кийим кийгән ярдәмчи сақчиларниң яғлиқ салған аялларни тосуп җәриманә алғанлиқини яки уларни солақханиға елип кәткәнликини аңлиған идим. Өткән һәптә етизға бериш үчүн мотсиклитни минип кетип бараттим. Һава соғуқ болғачқа, баш яғлиқимниң ичигә посма кийивалған идим. Ундин башқа маскам бар иди. Туюқсиз коча доқмушидин икки сақчи чиқип алдимни тости. Мән тезлик билән бир дуканниң ичигә кирип, арқа ишикидин қечип кәттим вә тәстә қутулдум.”

У сөзини давамлаштуруп йәнә мундақ деди: “йәнә бир қетим кочиға чиқишимға сақчи тутувалди. Немә гунаһ қилдим дәп сорисам, посма кийип яғлиқни алди тәрәптин чегипсән, җәриманә төләйсән дәйду. Мән бешим тоңлиғачқа посма кийдим, буниң силәргә немә зийини бар десәм, юқириниң бәлгилимиси шундақ, 800 сом җәриманә төләйсән дәп турувалди. Мән бунчилик көп пулум йоқ десәм, кимликимни тартивалди. Өйгә берип болғучә, йезидин адәм келип мени солап қойди. Өйдикиләр амалсиз уларға ялвуруп 400 сом җәриманә төләп хуптән вақти билән мени қайтуруп чиқти.”

Турахан йәнә мунуларни тәкитлиди: “йеза солақханисида бирмунчә аялларни көрдүм. Узун кийим кийип, бешиға посма кийгән яки яғлиқини алди тәрәптин чәгкәнләргә 1000 сомдин җәриманә қойидикән. Әгәр бу икки әһвалдин бири байқалса 400 сомдин 800 сомғичә җәриманә қойидикән. Җәриманини төлийәлмисә 15 күн солап қоюш җазаси беридикән. Солақханиға кирип қалған аялларниниң бәзилирини әрлири, бәзилирини ата-анилири пул төләп қайтуруп чиқиватиду. Аҗайип заман болуп кәтти, адәм хатирҗәм йүргилиму болмайду!”

У, өзи көргән вәқәләр һәққидә йәнә мунуларни баян қилди: “бешимиз тоңлап кәтсә қандақ қилимиз дәп закунлашсақ, яғлиқниң үстигә яғлиқ селип арқа тәрәптин чегисиләр, бойнуңларға шарпа салисиләр. Узун кийим киймәйсиләр, көйнәк-йопкиларни қисқартисиләр дәйду. Биз мусулман, өз қаидә йосунимиз бойичә кийинмәмдуқ дәп талашсақ, бизниң гепимизни аңлайдиған киши йоқ. Бәкрәк тиркишәйли десәк, уларға тәң кәлгили болмайдикән.”

“бизниң бу йәрдики сақчиларниң һәммиси уйғур. Уйғур аяллириниң бурундин тартип қандақ кийим кийидиғанлиқини улар һәммиси билиду. Аялларни тутуп йеза солақханисиға солайдиған муавин секретарму уйғур, әмма уларниң зади немә ойлайдиғанлиқини, немә үчүн шу қәдәр әсәбийлишип кәткәнликини һеч чүшәнмидуқ.”

Турахан ахирида мунуларни тәкитлиди: “башқа җайларда унчилик әмәс дәп аңлидуқ. Бизгә қошна куча тәрәптиму бираз бош дәйду. Бизниң бу шаяр наһийисидә немә сәвәбтинкин аҗайип чиң болуп кәтти. яғлиқини алдидин чәгкән яки бешиға посма кийгән аялларни тутувалса җәриманә қоюп пул үндүрүвалмиғичә қоюп бәрмәйду. Йиғлап-қахшап 400 сом җәриманә төлисәк, шуниңғиму рази әмәс, алған җәриманә пул үчүн талонму бәрмәйду.”