Пәйзиваттики сақчи: “һәҗдин қайтқан уйғурлар удул тәрбийиләш мәркизигә әвәтилиду”

Бүгүн телефон зияритимизни қобул қилған пәйзиваттики бир актип сақчи хадими бу йил һәҗдин қайтқанларниң өйигә қайтиштин аввал удул вилайәт яки наһийәдики “тәрбийәләш мәркизи” гә әвәтилидиғанлиқини билдүрди. У йәнә аз дегәндә 4-5 күн давам қилидиған бу “тәрбийә” җәрянида һаҗиларниң өйигә қайталмайдиғанлиқи, “тәрбийә” ни түгәткәндин кейин, иш-һәрикәт вә идийәсиниң давамлиқ көзитилидиғанлиқини ашкарилиди.

Бу йил уйғур аптоном районидин һәҗгә кәлгәнләрниң һәҗ мәзгилидә адәттин ташқири қаттиқ назарәт қилинғанлиқи ашкариланған иди. Уйғур һаҗиларниң вәзийитини йиллардин бери изчил көзитип келиватқан сәуди әрәбистандики уйғур муһаҗир әхмәт мөмин әпәнди, уйғур һаҗиларниң юртиға қайтқандин кейин, әһвалиниң йәнила әндишилинәрлик икәнликини баян қилди.

Униң әң йеқинда игилигән учурларға асасән билдүрүшичә, уйғур һаҗилар вәтәнгә қайтқандин кейин аввал үрүмчидә, униңдин кейин өз юртлирида қайта тәрбийәгә әвәтилиду. Әхмәт мөмин әпәндиниң бу учурлири хитайниң пәйзиваттики бир актип сақчи хадими тәрипидин дәлилләнди.

Мәзкур сақчи өзи мәсул кәнтниң қисқичә әһвали вә өзиниң шәхсий хизмәт нәтиҗиси һәққидә мәлумат бәргәндин кейин, кәнтидин һәҗигә кәткән 64 яшлиқ һелихан (һелимәхан) абла ханимниң һәҗдин кәлгәндин кейин баштин кәчүридиғанлири һәққидиму мәлумат бәрди. Униң дейишичә, һаҗилар үрүмчигә кәлгәндин кейин, даириләр уларни вилайәтлик яки наһийилик бирлик сәп бөлүмигә тапшуриду. Бирликсәп идариси уларни тәрбийиләш мәркәзлиригә орунлаштуриду. Һаҗилар аз дегәндә 4-5 күнгә қәдәр, йәни курс тамамланғанға қәдәр өйигә қайталмайду.

Икки һәптиниң алдида игилигән учурлиримизда бу йил даириләрниң һәҗгә келидиғанларни тәшкилләштә қийналғанлиқи, чүнки көпинчә кишиләрниң аваричиликтин қорқуп һәҗгә тизимлитиштин өзини қачурғанлиқи, даириләрниң бурунқи тизимликкә асасән һаҗи намзатлирини риғбәтләндүрүш арқилиқ тизимликни толдурғанлиқи баян қилинған иди.

Пәйзиватлиқ сақчи хадими, өз кәнтидики һаҗи намзатиниң һәҗгә өзлүкидин тизимлатқанлиқини илгири сүрди. Әмма у юртиға қайтқан һаҗиларниң аваричиликтин қутулалмайдиғанлиқини йошурмиди. Униң дейишичә, һаҗилар юртиға қайтқандин кейин, уларниң чәтәл өрп-адәтлири яки “хата идийә” ләрни юқтурувалған яки юқтурувалмиғанлиқи мәхсус көзитилиду.

Сәуди әрәбистандики уйғур муһаҗирларниң баян қилишичә, уйғур аптоном районидин кәлгән һаҗилар бу йил 6-сентәбирдин башлап, өмәк башлиқлириниң йетәкчиликидә түркүмләргә бөлүнүп сәуди әрәбистандин айрилишқа башлиған. Уларниң нөвәттә үрүмчидә аталмиш “тәрбийә” еливатқанлиқи пәрәз қилинмақта.

Юқиридики аваз улинишидин тәпсилатини аңлиғайсиләр.