Xelq'ara diniy erkinlik birleshmisi ministirlar yighinida Uyghurlar mesilisimu otturigha qoyuldi

3-Nöwetlik xelq'ara diniy erkinlik birleshmisi ministirlar yighini polsha hökümitining orunlashturushi bilen 16-, 17-noyabir künliri torda ötküzülgen bolup, amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo bu yighinning muhakime munbirige riyasetchilik qilghan. Mezkur muhakime munbiride din we étiqad erkinlikini ilgiri sürüshke da'ir mesililer muhakime qilin'ghan we kéler yilliq pilanlar otturigha qoyulghan. 17-Noyabir küni, amérika xelq'ara diniy erkinlik elchisi brownbek axbarat élan qilish yighini échip, diniy erkinlik ministirlar yighini we söhbet munbiride otturigha qoyulghan mesililer toghruluq pikir bayan qildi hemde muxbirlarning so'allirigha jawab berdi.

Brownbek ependi bu axbarat élan qilish yighinida xelq'ara diniy erkinlik birleshmisige qétilghan döletlerning korona wirusi mezgilidimu öz burchini we wezipisini ada qilip kelgenlikini, amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyoning her qétimliq yighinda muhim bayanat bérip kéliwatqanliqini, amérikadiki her ikki partiyening xelq'aradiki diniy erkinlik mesililirige yéqindin köngül bölidighanliqini, amérika awam palatasining bashliqi nensi pilosi xanimning xitaydiki diniy basturushni izchil eyiblep kéliwatqanliqini, kéler qétim saylinip chiqidighan amérika prézidéntiningmu bu mesilini muhim orun'gha qoyup diniy erkinlikni qoghdash üchün küresh qilidighanliqini bildürdi. Shuning bilen birge u, dunyaning bezi jaylirida milliti we étiqadi sewebidin yekliniwatqan, chekliniwatqan, ziyankeshlikke uchrawatqan ajiz xelqlerni qoghdashning nahayiti muhimliqini tekitlidi.

Brownbek xitaydiki diniy ziyankeshlik heqqide toxtilip mundaq dédi: “Biz bügün, yuqiri téxnikiliq nazaret sistémisini qollinip étiqadchi ammini basturush qilmishini chekleydighanliqimizn'i jakarlaymiz. Xitay hökümiti musulmanlar köp sanliqni igileydighan Uyghur rayonida chiray tonush téxnikisidin paydilinip étiqadchi ammini basturdi, tekshürüshke maslashmighanlirini lagérlargha solidi. Milyondin artuq Uyghur hazir lagérlarda tutup turuluwatidu, biz xitayning bundaq téxniklardin paydilinip, az sanliq étiqadchi xelqni basturushigha yol qoymaymiz.”

U yene bashqa küchler teripidin ishghal qilin'ghan jaylarda dinning muqeddes yadikarliqlirining buzghunchiliqqa uchrawatqanliqini, bu qilmishning dunyadiki köpligen döletlerning qarshiliqigha uchrawatqanliqini, diniy miraslargha hujum qilishning emeliyette shu milletning medeniyitige, tarixiy en'enisige hujum qilish ikenlikini, xelq'ara diniy erkinlik birleshmisining buninggha qet'iy qarshi turidighanliqini bildürdi. Xitay hökümitining Uyghur diyarida 15mingdin artuq meschit we mazarliqlarni chéqip tüzliwetkenliki radiyomiz teripidin xewer qilin'ghanidi.

Bu yighinda muxbirimiz amérika hökümitining yéqinda sherqiy türkistan islam herikiti teshkilatini térrorluq teshkilati tizimlikidin chiqiriwetkenlikini tilgha élip, xitayning bu teshkilatni tutuwélip, térrorluqqa qarshi turushni bahane qilip nechche milyon Uyghurni lagérgha solap, ulargha éghir ziyankeshlik qiliwatqanliqi heqqide néme deydighanliqini sorighanda, brwonbek ependi mundaq dédi: “Méningche xitay bu ishta pütünley xata qiliwatidu. Xitay bügün dunya boyiche diniy erkinlik ehwali eng nachar dölet hésablinidu. Bundaq yaman ehwal xitayning térrorizmgha qarshi turushigha yardem bérelmeydu. Xitay dunyagha özini térrorluqqa qarshi turuwatqandek körsitip kéliwatidu, emma xitayning bu qilmishi térrorluqning aldini élish u yaqta tursun, belki téximu köp térroristlarni peyda qilidu. Xitay öz ichide urush qilmasliqi, belki öz jem'iyitini erkin qoyuwétip xelqini razi qilishi, ularni öz étiqadi boyiche tinch yashighili qoyushi lazim. Biz xitayni kishilerning hemmisini birla étiqadqa, yeni kommunizm étiqadigha mejburlashni toxtitishqa dawamliq chaqirimiz, ular bundaq qilip hergiz muweppeqiyetke érishelmeydu. Xitay hökümiti Uyghur musulmanliri, tibet buddistliri, xirstiyan we katolik dini muxlisliri yaki falun'gung muritliri bolsun hemmisige düshmenlik qiliwatidu, barliq din we étiqadlarni basturuwatidu. Biz bügün, xitayning yuqiri téxnikiliq nazaret qilish sistémisini ishlitip, hemme yaqni közitidighan saqchi döliti qurup, barliq étiqadchi ammini basturushigha qarshi turidighanliqimizni jakarliduq. Biz yene xitayning bu qilmishining dunyaning bashqa jaylirigha yamrishining aldini élishimiz kérek.”

Melumatlargha qarighanda, xelq'ara diniy erkinlik birleshmisi dunyaning her qaysi jayliridiki diniy erkinlik ehwaligha köngül bölüsh, diniy erkinlik eng muhim kishilik hoquqi dégen tonushni östürüsh, bu hoquqqa ziyankeshlik qilghuchilarni tosush hemde xelq'ara diniy erkinlikni ilgiri sürüshni nishan qilghan xelq'araliq ittipaq iken؛ nöwette bu birleshmige 31 dölet eza bolghan bolup, buning ichide xitay yoq iken. Mezkur birleshmining tunji ministirlar yighini 2020-yil 2-ayda amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyoning sahibxaniliqida ötküzülgen bolup, bu yighinda mayk pompéyo diniy erkinlikning gherbning qimmet qarishi we ghayisi bolupla qalmay, insanlar jem'iyitining tinchliq asasi ikenlikini otturigha qoyghan hemde kommunist xitayning barliq dinlargha düshmenlik qiliwatqanliqini, bu birleshmining muhim wezipiliridin birining uninggha qarshi turush ikenlikini otturigha qoyghan.