Lagérda hayatidin ayrilghan dini alim memtiminjan yunus damollam üchün istanbulda ghayibane jinaza namizi oquldi

30-Iyul peyshenbe küni sherqiy türkistan ölimalar birlikining uyushturushi bilen istanbulning sefaköydiki fatih jameside xitayning yighiwélish lagérida hayatidin ayrilghan dini alim memtiminjan yunus damollam üchün ghayibane jinaza namizi oquldi.

Ghayibane jinaza namizigha sherqiy türkistan ölimalar birliki we sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining mes'ulliri bolup, 200 din artuq Uyghur qatnashti. Jinaza namizini merhumning kanadadin istanbulgha kelgen oghli nesriddin qarim imam bolup oqudi.

Ghayibane jinaza namizi oqulushtin ilgiri merhumning yéqin sepdashliridin sherqiy türkistan ölimalar birlikining ezasi, dini alim atawullah xelpitim hajim söz qilip, merhumning hayat ish-izlirini tonushturup ötti.

Biz merhum memtiminjan yunus damollam toghrisida melumat élish üchün merhumning oghli nesruddin qarim bilen söhbet élip barduq. U dadisi toghrisida toxtilip, merhum dini alim memtiminjan yunus damollam Uyghur milliy ma'aripigha köngül bölüp kelgenlikini, meyli penni jehettin bolsun yaki dini jehettin bolsun, Uyghurlarning ma'aripini tereqqiy qildurushqa köngül bölüp kelgenlikini, xitay da'iriliri qattiq cheklime qoyghan bolsimu, emma uning mexpiy halda dini telim-terbiye xizmetlirini dawamlashturghanliqini bildürdi.

Igilinishiche, merhum dini alim memet'iminjan damollam bu yil 56 yashqa kirgen bolup, xoten wilayitining guma nahiyisi köktérek yézisida dunyagha kelgen iken. U yash waqitlirida deslepte gumadiki ölimalarda, kéyin qaghiliqta alemdin ötken dini alim merhum abdulhekim mexsum hajimning qolida diniy telim alim alghan iken. Bu heqte pikir bayan qilghan merhumning sepdashliridin dini alim atawullah xelpitim merhumni “Alimlarning alimi, ustazlarning ustazi idi,” dep süpetlidi.

Memet'iminjan damollam 2014-yili ghuljada xitay saqchiliri teripidin tutqun qilinip, 2015-yili 10-ayning 25-küni héch qandaq jinayet tapalmay qoyup bérilgen iken. 2016-Yili 2-ayda xitay saqchiliri teripidin guma köktérek yézisidiki öyidin ikkinchi qétim tutup kétilgen iken. Uning oghlining bildürüshiche, shuningdin buyan dadisidin héch qandaq xewer alalmighan iken. Ötken hepte merhumning kanadada yashawatqan oghli nesriddin qarim bir tughqinining wasitisi arqiliq dadisining lagérda wapat bolup ketkenlikidin xewer tapqan iken. Emma qandaq wapat bolghanliqi i heqqide héch qandaq melumat alalmaptu.

Ghayibane jinaza namizida söz qilghan dini alim atawullah xelpitim hajim merhum memtiminjan yunus damollamning hayati toghrisida toxtilip, mundaq dédi: “Ustazimiz memtiminjan damollam sherqiy türksitanning xoten wilayiti guma nahiyisi köktérek yézisida dunya kelgen. Merhum yash waqtida gumadiki ölimalardin muhemmed imin qarihajim, muhiddin damollam qatarliq alimlarda oqup élim tehsil qilghan. Kéyin téximu ilgirilep oqush üchün qaghliqtiki dini alim abdulhekim mexsum hajimning medrisige bérip ilim tehsil qilghan we abdulhekim mexsum hajimning tunji qararliq oqush püttürgen oqughuchilar qatarida elachi bolup oqush püttürgen. U bir tereptin abdulhekim mexsumda ilim tehsil qilsa, yene bir tereptin abdulhekim mexsumning medréiside uninggha yardemchi bolup ders ötken. 1990-Yili abdulhekim mexsumning medrésisi xitay da'iriliri teripidin taqilip cheklime qoyulghandin kéyin, memitimi'injan damollam öz yurti gumagha qaytip kétip, mexpiy halda oqu-oqutush ishliri bilen shughullan'ghan. U gumada xitay saqchiliri teripidin cheklimige uchrighandin kéyin, bashqa sheherlerge we yézilargha kétip, dini jehette ilim ögitish ishlirini mexpiy dawam qilghan. Xitayning éghir bésimigha uchrighan bolsimu, hayatini xeterge étip, dini ders ögitishni dawam qilghan. Merhum memitimi'injan damollam 2015-yili tutulup ketken'ge qeder diniy ders ögitinishni mexpiy halda dawam qilghan.”

Merhumning sepdishi atawullah xelpitim hajim merhumning hayatini dini ders ögitish bilen ötküzgen, dini sahede nurghun xizmetlerni qilghan töhpisi zor bir alim ikenlikini bildürdi.

Atawullah xelpitim hajim sözining axirida “Bundaq zulumlargha biz qelbimizdin qarshi turimiz, naraziliq bildürimiz. Allah bizge zalimlardin intiqam alidighan küch-quwwet ata qilghay,” dédi.

Merhumning oghli nesriddin qarim ziyaritimizni qobul qilip, dadisining lagérda shéhit bolghanliq xewirini bir hepte ilgiri anglighanliqini, emma tepsilatini bilmeydighanliqini ipadilidi.

U dadisining wapatini delil qilip turup, bu xil musibetlerning pütkül Uyghurlarning béshigha kéliwatqanliqini, xitayning Uyghurlar üstidin qirghinchiliq yürgüzüwatqanliqini bildürdi. U pütkül musulmanlarni we dunya jama'itini buninggha qarshi turushqa, xitayning bu jinayetlirini sürüshte qilishqa chaqriq qildi.

Nesriddin qarim merhum dadisining tewsiyelirini eske élip, dadisining her zaman Uyghur xelqining hem dini hem penni sahede milliy ma'aripining yuqiri kötürülüshini ümid qilidighanliqini we izidinidighanliqini, oqughuchilirigha we etraptikilerge shuni tewsiye qilip kelgenlikini bildürdi.