Америка дөләт мәҗлис әзалири "олимпик мәһбуслири" намлиқ тор һәрикитини башлиди

Мухбиримиз ирадә
2021-12-03

Америка дөләт мәҗлисидә уйғурларниң панаһлиқ ишлирини асанлаштуруш, уларни бихәтәр дөләтләргә йәрләштүрүш һәққидә испат аңланди

(Солдин оңға) америка кеңәш палата әзаси җеф меркилий(Jeff Merkley) вә авам палата әзаси җәймис макговрн(James McGovern) америка дөләт мәҗлисидә ечилған "зиянкәшликтин қоғдаш-хоңкоңлуқлар вә уйғурларға инсанпәрвәрлик йолини ечиш" темисидики испат аңлаш йиғинида. 2021-Йили 19-өктәбир, вашингтон.

cecc.gov

Хитай саһибханилиқ қилидиған 2022-йиллиқ бейҗиң қишлиқ олимпик мусабиқисигә 2 айчә вақит қалди. Хитайға охшаш ирқий қирғинчилиқ билән шуғуллиниватқан вә демократийәни бастуруватқан бир һакимийәтниң олимпик мусабиқисигә саһибханилиқ қилиши зор ғулғула пәйда қилди. Бирақ униңға қаримай хәлқара олимпик комитети қишлиқ олимпик мусабиқисини хитайдин йөткәш яки кечиктүрүш тәләплиригә қулақ салмиди.

Шундақ бир пәйттә америка дөләт мәҗлис әзалири бейҗиң олимпик мусабиқисини тәнқид қилиш, олимпик комитетиини әйибләш вә хитайниң һәқиқий маһийитини ашкарилаш үчүн "олимпик мәһбуслири" намлиқ бир тор һәрикити башлиған.

Америка дөләт мәҗлиси хитай ишлири комитетиниң рәислиридин кеңәш палата әзаси җеф мерклий вә авам палата әзаси җейймис микговрн бу һәқтә бәргән мәхсус баянатида мунуларни дегән:

"бир қанчә ай ичидә башлинидиған бейҗиң қишлиқ олимпик мусабиқиси тарихтики әң зор инсан һәқлири дәпсәндичиликини йошуруш алдида турмақта. Биз хитай һөкүмити ирқий қирғинчилиқ билән шуғуллиниватқан, хоңкоңда демократийәни бастуруватқан, журналистларни, әркин пикир қилғучиларни вә пуқралар җәмийитини бастуруватқан, шундақла чәтәлләрдики тәнқидчилиригә зомигәрлик қиливатқан бир мәзгилдә хәлқара олимпик комитетииң хитайда мусабиқә өткүзүшини бир хаталиқ, дәп қараймиз."

Улар йәнә өзлириниң олимпик комитетидин мусабиқини йөткәшни яки кечиктүрүшни вә мусабиқини малийә җәһәттин қоллайдиған чоң ширкәтләрдин күчини қоллинип туруп кишилик һоқуқ үчүн дәс турушни тәләп қилған болсиму, бирақ уларниң өзлириниң бу тәләплирини рәт қилғанлиқини ейттип, сөзини төвәндикидәк давам қилди: "дуня һазир 1936-йилидики берлин олимпикигә охшайдиған олимпикни күтүвелиш алдида туруватиду. Бу нопузлуқ олимпик мусабиқисиниң инсан ғурурини дәпсәндә қиливатқан бир һакимийәт тәрипидин йәнә бир қетим тәшвиқат қорали сүпитидә ишлитилиши болуп һесаблиниду. Хитайниң бу мусабиқигә саһибханилиқ қилиши хитайдики кишиләр тартиватқан зулумни йошуруш вә кишиләрниң диққитини бурашни мәқсәт қилиду."

Юқиридики дөләт мәҗлис әзалири дәл мушу сәвәбтин кишиләрниң хитай саһибханилиқ қилидиған бу олимпикни тонушиниң интайин муһимлиқини билдүрди.

Америка дөләт мәҗлиси хитай ишлири комитети тарқатқан уқтуруштин қариғанда, улар бейҗиң қишлиқ олимпики башлинишқа икки айчә вақит қалғанда 60 күн бойичә һәр күни бирдин сиясий мәһбусни гәвдиләндүрүп уни барлиқ иҗтимаий тор бәтләрдә елан қилидикән.

Җеймис микговрн вә җеф меркилий әпәндиләр сөзидә мундақ деди:

"мушу минутларда биз ашу чақнап турған ташқи көрүнүш арқисида азаб тартиватқан инсанлар барлиқини унтуп қалмаслиқимиз керәк. Бүгүн биз силәрни ташқи көрүнүшни әмәс бәлки пәрдә арқисидики дәл мушу олимпиккә саһибханилиқ қиливатқан һөкүмәт тәрипидин һәқисз йәргә-түрмиләргә соланған вә олимпик роһидин мәһрум қалған инсанларни көрүшкә дәвәт қилимиз".

Мәлум болушичә, 60 күн бойичә гәвдиләндүрүлидиған кишиләр журналистлар вә пуқрави мухбирлар, түрмидики уйғурлар, тибәтләр, әмгәкчиләр һоқуқи паалийәтчилири, христианлар, фалунгуң муритлири, хоңкоңлуқлар, кишилик һоқуқ адвокатлири, аяллар һоқуқи вә демократийәни тәшәббус қилғучилар қатарлиқлардин тәшкил тапидиған болуп, улар мәзкур комитетниң санлиқ мәлумат амбиридики алаһазәл 1500 дин артуқ делони өз ичигә алидикән.

Америкадики уйғур зиялийси елшат һәсән әпәндиниң радийомизға билдүрүшичә бу паалийәт авам хәлқни хитай һәққидә вә хитай һөкүмити сәвәб болуватқан зулум һәққидә саватқа игә қилиш вә бу қишлиқ олимпик мусабиқисиниң хитайда өткүзүлүшигә соал қоюшиға йол ачидиған яхши бир һәрикәт икән.

Америка дөләт мәҗлис әзалириму өз баянатлирида һәр бир кишини бу һәрикәткә аваз қошуп, олимпик комитетини хитайға бесим ишлитип виҗдан мәһбуслирини азад қилишқа мәҗбурлашқа чақирди вә "һәммимиз бирликтә олимпик роһиниң һәқиқий түрдә өз ролини җари қилдурушиға түрткә болайли" дегән.

Елшат һәсән әпәндиму сөзидә америка һөкүмитини тезликтә олимпикни дипломатик байқут қилишни елан қилип хәлқарада башламчилиқ рол ойнашқа чақирди.