“Dunya exlaq munbiri” de Uyghur irqiy qirghinchiliqi tonushturuldi

Bu yil 8-ayning 23-künidin 25-künigiche ötküzülgen 2023-yilliq “Dunya exlaq munbiri” de, bu munberni teshkilligüchi orunning mes'uli léwiy ritter xanim yürek sözlirini mundaq ipade qilidu: “Dunyada hazir muhit buzghunchiliqliri, siyasiy ziyankeshlikler, yat medeniyetlerni qobul qilalmasliq we sighduralmasliq dégendek nurghun nurghun mesililer bar” .

Léwiy ritter xanim yene: “Biz bügün bu yerde yalghuz ékologiyelik muhitni qandaq qoghdashni emes belki, zorawan, diktator küchlerning insaniyet dunyasini we ékologiyelik muhitini qandaq weyran qiliwatqanliqini؛ biz shahit boluwatqan, insanlardin tartip tebi'etkiche duch kéliwatqan qirghinchiliq we yoqitishni, shundaqla qandaq qilghanda yépyéngi bir dunya berpa qilalaydighanliqimizni munazire qilimiz” deydu.

Shiwétsariyening grawbünden shitatidiki pontrésinada ötküzülgen “Dunya exlaq munbiri” ékologiye we insanliqni qoghdashni meqset qilghan, pa'aliyetchiler, yazghuchilar, alimlar, milliy qanun chiqarghuchilar, filim ishligüchiler, sen'etkarlar we peylasoplardin teshkillen'gen, “Xelq'araliq ot öchürgüchiler” dep atalghan siyasiy pa'aliyetchiler we shuninggha oxshash kishiler qatnishidighan bir chong munberdur.

Bu munberge dunya Uyghur qurultiyimu her yili teklip bilen qatnishiwatqan bolup, bu qétimliq munberge dunya Uyghur qurultiyi we shiwéytsariye Uyghur jem'iyitige wakaliten, shiwéytsariye Uyghur jem'iyitining re'isi rizwan'ay xanim qatnashqan.

Munberge qatnashquchilar “Biz qandaq qilip özimiz, bashqilar we dunya heqqide yéngi mes'uliyet tuyghusi we ortaq ghayige érisheleymiz” dégen témida söhbet élip barghan.

 Yilda bir ötküzülidighan bu munberde yene perqliq medeniyetlerni tonushturush, teshwiq qilish we öz'ara tejribe almashturushni meqset qilghan bir yürüsh léksiyeler orunlashturulghan bolup, yighin qatnashquchiliri öz jughrapiyesi we medeniyet muhitini tonushturush qatarliq mol mezmunluq pa'aliyetlerni élip barghan.

RFA/Hebibulla

Rizwan'ay xanim bu pa'aliyette Uyghurlarni we bu milletning béshigha kéliwatqan irqiy qirghinchiliqni anglatqan. U Uyghurlar heqqide ikki weqelikni sözlep bergende, yighin qatnashquchiliri Uyghurlarning béshigha kelgen bu paji'elik qismetlerni anglap yighliship ketken. Ular rizwan'ay xanimgha Uyghurlarning insaniyet tarixidiki yehudiy chong qirghinchiliqidin qélishqusiz bir étnik qirghinchiliqni bashtin kechürüwatqanliqini, bügün dunyaning Uyghur mesilisini öz menpe'etliri üchün qurban qiliwatqanliqini, emma buning Uyghur pa'aliyetchilerning bel qoyuwétish yaki chékinish sewebi bolmasliqini éytiship, özlirining her qachan ézilgüchi xelqlerning yénida ikenliklirini ipade qilishqan.

Rizwan'ay xanimning yene radiyomizgha bildürüshiche, yighindin kéyinki erkin söhbet jeryanida, Uyghurlar duch kéliwatqan a'ile kirizisi, Uyghur qizlirining xitay erlirige tégishke zorlinishi we xitayning qerz qiltiqi qatarliq témilar heqqide muzakire bolghan.

 Töt kün ötküzülgen mezkur munberde Uyghur mesilisi we Uyghurlar duch kéliwatqan irqi qirghinchiliq, xitayning Uyghur diyarida élip bériwatqan ékologiye, tebi'et we muhit buzghunchiliqlirimu asasliq témilarning biri bolghan.