Dolqun eysa: “Yawropa parlaméntidiki ‛Uyghur dostluq guruppisi‚ qayta teshkillinip, xizmet bashlidi”
2022.06.08
Dunya Uyghur qurultiyi Uyghur irqiy qirghinchiliqi heqqidiki qarar layihesini yawropa parlaméntida maqulluqtin ötküzüsh üchün, “Uyghur dostluq guruppisi” ni qaytidin heriketke keltürgen, shundaqla bundin kéyin élip bérilidighan pa'aliyetler heqqide tepsiliy pilan tüzgen. Ikki kündin buyan yawropa ittipaqining strasburgdiki parlamént binasida pa'aliyet élip bériwatqan d u q re'isi dolqun eysa ependi ziyaritimizni qobul qilip, bu heqte bizni melumat bilen teminlidi.
Dolqun eysa ependi bu ziyaretning meqsiti heqqide toxtilip mundaq dédi: “Biz üch künlük ziyaret üchün yawropa ittipaqining firansiyening sherqidiki strasburg shehirige jaylashqan parlamént binasigha kelduq. Bizning bu yerdiki ziyaritimizning asasliq meqsiti ‛Uyghur dostluq guruppisi‚ ni qaytidin heriketke keltürüsh, bu guruppa 2017-yili 11-ayda yawropa parlaméntida qurulghan idi. 2019-Yilidiki saylamda burunqi parlamént ezalirining köpi almashti. Beziliri pénsiyege chiqti, beziliri saylinalmidi. Shunga yawropa parlaméntidiki ‛Uyghur dostluq guruppisi‚ ni qaytidin teshkillishimiz kérek idi. Ötken 2-3 yil ichide yawropa parlaméntining bezi ezaliri bilen tor arqiliq yighin achtuq. Ular Uyghurlarning éghir weziyitini yawropa parlaméntida otturigha qoydi. Ziyaretchi qobul qilmighachqa parlamént ezaliri bilen yüzturane körüshüsh mumkin bolmighan idi. Bu yil 2-aydin bashlap yawropa parlaménti cheklik derijide échiwétildi. Bundin bir ay burun pütünley échiwétilgendin kéyin parlamént ezasi rafa'él glükksman ependi yawropa parlaméntidiki her qaysi siyasiy partiyeler bilen uchriship, ‛Uyghur dostluq guruppisi‚ ni qayta qurup chiqti.”
Dolqun eysa ependi “Uyghur dostluq guruppisi” ning yawropa ittipaqining strasburgdiki parlamént binasida tunji yighinini échip, nöwettiki muhim mesililer toghrisida muzakire élip barghanliqini bildürdi. U, mundaq dédi: “Yawropa parlaménti ‛Uyghur dostluq guruppisi‚ ning tunji yighini 7-iyun küni ötküzüldi. Bu yighinda tonulghan tetqiqatchi adri'an zénz ependining mexsus doklat berdi. Yighinda yene Uyghurlarning dosti, fransiyelik parlamént ezasi rafa'él glükksman bilen shiwétsiyelik parlamént ezasi dawid léga ependiler qosh re'islik wezipisini öz üstige aldi. Gérmaniyelik parlamént ezasi en'gin ero'oghlu ependi mu'awin re'islik wezipisini öz üstige aldi. Shuning bilen yawropa parlaméntidiki ‛Uyghur dostluq guruppisi‚ qaytidin teshkillinip xizmet bashlidi.”
D u q re'isi dolqun eysa ependi yawropa parlaméntigha élip bérilghan bu qétimqi ziyarette parlamént ezaliri bilen ayrim-ayrim körüshüp, bundin kéyin élip baridighan pa'aliyetler heqqide pilan tüzüwatqanliqini bildürdi. U mundaq dédi: “Biz yawropa parlaméntidiki ‛Uyghur dostluq guruppisi‚ gha eza parlamént ezaliri bilen ayrim-ayrim uchriship, bundin kéyin élip barmaqchi bolghan pa'aliyetlirimiz heqqide pilan tüzüwatimiz. 9-Iyun küni Uyghur irqiy qirghinchiliqi yawropa parlaméntida awazgha qoyulidu. Buning üchün biz bir kün burun yawropa ittipaqi parlamént ezaliri bilen uchriship téximu köp kishining bu qarar layihesini qobul qilishi üchün bezi heriketlerni élip bériwatimiz. Bu qarar layihesige qarita küchlük qollash bar. Bolupmu ‛shinjang saqchi arxipliri‚ ashkarilan'ghandin kéyin, kishilerning diqqiti yene bir qétim Uyghur mesilisige buruldi. Shunga yawropa parlaméntida 9-iyun küni maqulluqtin ötküsi bu qarar lahiyesining küchlük qarar bolidighanliqini ümid qiliwatimiz.”
Yawropa parlaméntida 9-iyun awazgha qoyulidighan qarar layiheside “Uyghur sot kollégiyesi” we bashqa ishenchlik, musteqil tekshürüsh organliri hem tetqiqat orunlirining doklatliri misal keltürülüp, muhakimige qoyulidighanliqi melum. Yuqiriqi orunlarning qarar we doklatlirida xitayning Uyghur diyaridiki yuqiri bésimliq basturush siyasitini “Insaniyetke qarshi jinayet” we “Irqiy qirghinchiliq” dep békitken bolghachqa, yawropa ittipaqining bu qétimliq Uyghur irqiy qirghinchiliqi heqqidiki qarar layihesining köp awaz bilen maqulluqtin ötidighanliqi ilgiri sürülmekte.