Dolqun eysa: “Argéntina parlaménti bilen hökümitini Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün heriketke ötüshke chaqirduq”

Dolqun eysa bashchiliqidiki dunya Uyghur qurultiyi hey'iti argéntinadiki jumhuriyetlik islam merkizini ziyaret qilghan waqittiki xatire süret. 2023-Yili 29-may, bu'énos eyrés, argéntina

Dunya Uyghur qurultiyi re'isi dolqun eysa argéntina tashqi ishlar ministirliqining munasiwetlik mes'ul xadimliri bilen körüshüp, ularni Uyghur qirghinchiliqigha qarshi xelq'araliq birlikseptin orun élishqa chaqirghan. Dolqun eysa bu sözlerni 29-may küni éytqan.

Bu heqte dolqun eysa bilen birge argéntinagha kelgen d u q bayanatchisi zumret'ay erkin xanim ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: “Qurultay hey'iti argéntina tashqi ishlar ministirliqini ziyaret qilip, tashqi ishlar ministirliqining munasiwetlik mes'ul xadimliri bilen körüshüp söhbet élip barduq. Dolqun eysa ependi uchrishishta qilghan sözide irqiy qirghinchiliqqa duchar boluwatqan Uyghurlarning nöwettiki weziyitining 2-dunya urushi mezgilidiki yehudiylar duchar bolghan échinishliq tragédiye bilen oxshiship kétidighanliqini, öz waqtida ‛emdi esla tekrarlanmaydu‚ déyilgen natsistlar lagérlirining we irqiy qirghinchiliqning sherqiy türkistanda qayta tekrarlinishining insaniyet dunyasi üchün éghir bir ar-nomus ikenlikini, Uyghur irqiy qirghinchiliqini tosup qélishning xelq'ara jama'etchilikning insaniy burchi ikenlikini tekitlep ötti. U, argéntina hökümitiningmu özining xelq'araliq mejburiyetlirini ada qilip, xitayning Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan wehshiyliklirige qarshi özining meydanini ochuq bildürüshini hem Uyghur irqiy qirghinchiliqigha qarshi shekillen'gen xelq'araliq birlik septin orun élishini ümid qilidighanliqini tekitlidi”.

Dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa, qurultay ijra'iye komitétining re'isi, Uyghur kishilik hoquq qurulushining diréktori ömer qanat, qurultayning bayanatchisi we qurultay ayallar komitétining mudiri zumret'ay erkinlerdin terkib tapqan qurultay hey'iti 23-may küni bashlighan biraziliye ziyaritini  muweppeqiyetlik axirlashturup, 27-may küni argéntinagha yétip kelgenidi. Ular 29-may küni argéntina tashqi ishlar ministirliqida uchrishish we söhbetlerde bolghan.

D u q re'isi dolqun eysa ependi téléfon ziyaritimizni qobul qilip, özlirini argéntina tashqi ishlar ministirliqidin yene birleshken döletler teshkilatida Uyghurlarni qollishini telep qilghanliqini bildürdi.

twitter/@UyghurCongress

 Mezkur ömek arqidin argéntina paytexti bu'énos eyrésta argéntinadiki bir milyondin artuq musulman'gha wekillik qiliwatqan jumhuriyetlik islam merkizini ziyaret qilip, mezkur merkezning re'isi fabi'an ankah (Fabian Ankah) we bash katipi hasan el bacha (Hasan El Bacha)  qatarliqlar bilen uchrashqan. D u q re'isi dolqun eysaning bildürüshiche, ular uchrishishta ulargha mustebit xitay hakimiyitining sherqiy türkistanda Uyghurlarni asas qilghan musulman türkiy xelqlerge yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliqi we insaniyetke qarshi jinayetliri heqqide tepsiliy melumat bérish bilen birge, dunya Uyghur qurultiyi bilen argéntina jumhuriyetlik islam merkizi otturisida buningdin kéyin élip bérilidighan hemkarliqlar heqqide tepsiliy muzakire élip bérilghan.

Dolqun eysa ependi argéntina jumhuriyetlik islam merkizining mes'ullirining inkasi toghrisida melumat berdi. U, mundaq dédi: “Argéntina jumhuriyetlik islam merkizining rehberliri uchrishishimizda qilghan sözliride özlirining her waqit irqiy qirghinchiliqqa duchar boluwatqan sherqiy türkistanliq musulman qérindashliri bilen bir septe turidighanliqini we dunya Uyghur qurultiyi bilen Uyghur kishilik hoquq qurulushi namida 2022-yili 8-ayning 17-küni argéntina jaza mehkimisige sunulghan erznamining muweppeqiyiti üchün tirishchanliq körsitidighanliqini bildürüshti”.

Dolqun eysa ependi: “Mezkur uchrishishta siz némilerni dédingiz? ” dégen so'alimizgha u, mundaq jawab berdi: “Men sözümde irqiy qirghinchiliqqa duchar boluwatqan Uyghurlarning “Nöwettiki weziyitining 2-dunya urushi mezgilidiki yehudiylar duchar bolghan échinishliq tragédiye bilen oxshiship kétidighanliqini, 2-dunya urushi mezgilide yeni bundin 77 yil burun ‛emdi esla tekrarlanmaydu‚ déyilgen natsistlar lagérlirining we irqiy qirghinchiliqning sherqiy türkistanda qayta tekrarlinishining insaniyet dunyasi üchün éghir ar-nomus ikenlikini, Uyghur irqiy qirghinchiliqini tosup qélishning xelq'ara jama'etchilikning insaniy burchi ikenlikini tekitlep öttüm” .

twitter/@UyghurCongress

Dolqun eysa bashchiliqidiki qurultay hey'iti arqidin argéntinada tesiri intayin küchlük bolghan sabiq parlamént ezasi norma morandini (Norma Morandini)  xanimni öyide ziyaret qilip, uninggha Uyghurlarning nöwettiki weziyiti heqqide tepsiliy melumat we chüshenche bérish bilen birge, uningdin Uyghur irqiy qirghinchiliqigha qarshi heriketke ötüsh heqqide argéntina parlaménti we hökümitige xizmet ishlishini telep qilghan.

 Dolqun eysa ependining éytishiche qurultay hey'iti yene bu'énos eyrés shehiride argéntinadiki kishilik hoquq teshkilatliri we ammiwi teshkilatlarning mes'ulliri, shundaqla musulman, xristi'an, yehudiy jama'etlirige mensup diniy guruppilarning wekilliri bilenmu keng kölemlik uchrishish élip bérip, ulargha mustebit xitay hakimiyitining Uyghurlarni asas qilghan yerlik xelqlerge yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliqi we insaniyetke qarshi jinayetliri heqqide tepsiliy melumat bergen.

Dolqun eysa ependi dunya Uyghur qurultiyining argéntinadiki adwokatliri gabri'el kawallo (Gabriel Cavallo) we ju'an ni'etolar bilenmu körüshüp sot toghrisida muzakire élip barghanliqini bildürdi. U, mundaq dédi: “Dunya Uyghur qurultiyi bilen Uyghur kishilik hoquq qurulushining sherqiy türkistan xelqige qarita irqiy qirghinchiliq we insanliqqa qarshi jinayet yürgüzüwatqan xitay hakimiyiti we bu xil qirghinchiliqqa biwasite qomandanliq qiliwatqan shi jinping bashchiliqidiki xitay emeldarliri üstidin 2022-yili 8-ayning 17-küni argéntina sotigha sun'ghan erzining hazirqi yüzlinishi we bundin kéyinki basquchlarda bésilidighan qedemler heqqide muzakire élip barduq. Biz adwokatlargha xitayning jinayi qilmishliri heqqide qoshumche melumatlar sunduq. Hemmimizge melum bolghinidek, dunya Uyghur qurultiyi teripidin ötken yili 8-ayda argéntina fédératsiye sotchilar hey'itige sun'ghan erzi Uyghurlarning xitayning jinayet ispatlirini dölet sotlirigha resmiy sunushi, shundaqla tunji qétim xitay zorawanlirining qebih jinayetliridin hésab sorash yolidiki muhim qedem hésablinidu” .

Dolqun eysa ependining éytishiche, dunya Uyghur qurultiyi hey'itining 23-may künidin étibaren latin amérikasi döletlirige qarita bashlighan ziyaritige amérika we gérmaniyening latin amérikasi döletliridiki elchixaniliri yéqindin masliship, qurultay hey'itining bixeterlikige yéqindin köngül bölüp kéliwatqaniken. 26-May küni, qurultay hey'iti biraziliyening san pawlo shehiride ziyarette boluwatqanda, amérikaning sa'o pa'ulo bash konsuli jon a'ustin (Jon Austin) we gérmaniyening konsulxana mes'ulliri bilen körüshüp, ulargha qurultay hey'itining bu qétimqi latin amérikasi döletlirige élip bériwatqan ziyaritining meqsiti heqqide tepsiliy melumat bergenidi.